نرم افزار حسابداری باتیز

تهيه و طراحي سيستم حقوق و دستمزد :

سيستم حقوق ابعاد گسترده اي دارد آنچه در اين ليست ملاحظه خواهيد كرد به عنوان حقوق 5 نفره از كاركنان فرضي يك شركت دولتي ارائه شده است.

مطالب مورد ملاحظه در اين تمرين به شرح زير است:

- پرداختهاي اين شركت براساس نظام هماهنگ دولت و ضريب سال 1382 يعني 320 تهيه شده است.

- پرداختها عبارتند از حقوق مبنا – فوق العاده شغل- حق جذب 40% براي همه و سختي كار 50% براي همه.

- بيمه كاركنان تأمين اجتماعي 7% لحاظ شده است.

هزينه هاي ماليات و بيمه پذير عبارتند از:

- حقوق مبنا- فوق العاده شغل- حق جذب- سختي كار

- پرداخت هاي حقوق مبنا- فوق العاده شغل- حق جذب وس ختي كار ضريب اضافه كاري قرار مي گيرد.

داده هايي كه بايد تهيه شوند عبارتند از:

- نام و نام خانوادگي افراد- كد تحصيلي- گروه شغلي- وضعيت تأهل- تعداد اولاد- ساعت اضافه كاري و خط دوم

- جدول اطلاعاتي كه بايد تهيه شوند عبارتند ازك

- جدول مرجع حقوق مبناي گروهها- جدول فوق العاده شغل- جدول مرجع حق تأهل- جدول مرجع حق اولاد براي 3 فرزند و جدول مرجع سختي كار.

فرمولهايي كه بايد تهيه شوند عبارتند از:

- محاسبه حقوق مبنا- فوق العاده شغل- حق جذب- سخيت كار- هزينه هاي ماليات و بيمه پذير – عائله مندي- بيمه سهم كارفرما- مبلغ اضافه كاري- جمع هزينه ها- ماليات اضافه كاري- بيمه سهم كارمند- جمع ماليات- جمع كسورات- خالص پرداختني.

به روش ذيل طراحي ليست حقوق و دستمزد را تهيه مي كنيم:

1- صفحه جديدي با استفاده از منوي فرامين file فرمان new باز مي كنيم.

2- جدول اطلاعاتي را طبق شكل هاي مذكور تهيه و هركدام را نامگذاري مي كنيم. براي نام گذاري جدول به روش ذيل عمل مي كنيم.

كل جدول را بلوك كرده و سپس ماوس را به مرجع آدرس دهي name box برده و نام جدول را نوشته و سپس enter را مي زنيم و ساير جداول را به روش فوق نامگذاري مي كنيم.

3- كرسر را براي پيدا كردن حقوق مبناي اولين نفر از جدول در يكي از سل ها قرار داده و آن را به روش ذيل انجام مي دهيم.

يكي از توابع ارزشمند در جستجوي اطلاعات از جداول vlookup است كه اين تابع به دو روش استفاده مي شود:

الف) vlook up كه در ستون ها به صورت عمودي جستجو مي كنند.

ب) hlook up كه در رديف ها به صورت افقي جستجو مي كند.

(ستون جستجو در جدول و نام جدول اطلاعات و آدرس اطلاعات جستجو) vlookup (2، نام جدول، گروه شغلي موردنظر)voolkup

عدد 2 در فرمول يعني ان كه اطلاعات موردنظر براي استخراج در ستون دوم جداول Reza قرار دارد.

4- حال براي فوق العاده شغل هم به همين صورت و از همين فرمول استفاده كرده و جواب را در حقوق مبنا ضرب مي كنيم.

5- حق جذب از حاصل جمع حقوق مبنا و فوق العاده شغل و سپس در 40% ضرب مي كنيم.

6- سختي كار را از جدول مربوطه فرمول كرده و براي بقيه كپي كرد بايد توجه داشت كه ادرس در جدول بايد ثابت تلقي شود:

شماره جدول$آدرس موردنظر در جدول$=

7- هزينه ماليات و بيمه پذير را در آدرس خود با اين فرمول محاسبه مي كنيم

(سختي كار+حقوق مبنا+فوق العاده شغل+حق جذب)=

8- عائله مندي را در آدرس دلخواه با فرمول زير محاسبه مي كنيم.

(2،جدول lodتعداد اولاد)+vlookup آدرس مرجع حق اولاد$2= تعداد تأهل)if

9- بيمه سهم كافرما 23% است و در آدرس دلخواه با فرمول زير محاسبه مي كنيم:

23%×هزينه بيمه و ماليات پذير=

- مبلغ اضافه كاري را در آدرس دلخواه با فرمول زير محاسبه مي كنيم:

پرداخت هاي ضريب اضافه كاري تقسيم بر 175×ساعت اضافه كاري= نرخ اضافه كاري= ساعت اضافه كاري×(175/هزينه ماليات و بيمه پذير)

11- جمع هزينه ها را با فرمول زير محاسبه مي كنيم:

(هزينه ماليات پذير+ عائله مندي+ مبلغ اضافه كاري)

12- ماليات اضافه كاري 10% است سپس در آدرس دلخواه با فرمول زير محاسبه مي كنيم:

10%×مبلغ اضافه كاري

13- بيمه سهم كارمند 7% است و سپس به آدرس دلخواه محاسبه مي كنيم:

7%× هزينه بيمه و ماليات پذير

14- مبلغ ماليات را با شرط تابع IF نوشته و محاسبه مي كنيم.

15- جمع كسورات را در آدرس دلخواه با فرمول زير محاسبه مي كنيم.

(بيمه 7%+وام+جمع ماليات)=

- خالص پرداختي را در آدرس دلخواه با فرمول زير تهيه مي كنيم:

(جمع كسورات- جمع هزينه ها)=

سیستم حقوق و دستمزد نرم افزار حسابداری باتیز کاملا پارامتریک بوده و قابلیت انطباق با تمام روش های محاسبه حقوق و دستمزد را دارا می باشد.

مالیات چیست؟
ماليات در واقع انتقال بخشي از درآمدهاي جامعه به دولت و يا بخشي از سود فعاليتهاي اقتصادي است كه نصيب دولت مي گردد زيرا ابزار و امكانات دستيابي به اين درآمدها و سوده را فراهم ساخته است. در واقع اجراي عادلانه قانون مالياتها دولت آمار مردم را يك نوع پس انداز اجباري سوق مي دهد. امروزه در كل ترين تعريف ماليات يك نوع هزينه اجتماعي بايد تقبل پرداخت آن را نمايد.
براساس قوانين مالياتي كشور انواع مالياتها به شرح زير مي باشند:
1) مالياتهاي مستقيم كه به طور مستقيم از دارائي و درآمد افراد وصول و شامل بر ماليات دارائي و ماليات بر درآمد مي باشد.
الف: ماليات بر دارائي:
1- ماليات سالانه املاك
2- ماليات مستقلات مسكوني خالي
3- ماليات بر اراضي باير
- ماليات بر ارث
5- حق تمبر
ب- ماليات بر درآمد:
1- ماليات بر درآمد املاك
2- ماليات بر درآمد كشاورزي
3- ماليات بر درآمد حقوق
4- ماليات بر درآمد مشاغل
5- ماليات بر درآمد اشخاص حقوقي
6- ماليات بر درآمد اتفاقي
7- ماليات بر درآمد ناشي از منابع مختلف
2) مالياتهاي غيرمستقيم كه بر قيمت كالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف كنندئه تحويل مي گردد بر دو نوع مي باشد:
- ماليات بر وارادات
2- ماليات بر مصرف و فروش
1-2) ماليات بر واردات شامل موارد زير مي باشد:
الف- حقوق گمركي
ب- سود بازرگاني
ج- 0% اتومبيل هاي وارداتي
د- 15% حق ثبت
2-2) ماليات بر مصرف و فروشس شامل موارد زير مي باشد:
الف) ماليات بر فرآورده هاي نفتي
ب) ماليت توليد الكل طبي و صنعتي
ج) ماليات نوشابه هاي غير الكلي
د) ماليات بر فروش سيگار
و) ماليات اتومبيل
ز) 15درصد اتومبيل هاي داخلي
ح) ماليات نقل و انتقال اتومبيل
ط) ماليات حق اشتراك تلفن هاي خودكار و خدمات مخابراتي بين المللي
ي) ماليات نوار ضبط و صوت و تصوير
ق) ماليات فروش خاويرا
مالياتهاي تكليفي:
مالياتهاي تكليفي ماليات هايي هستند كه پرداخت كننده هاي وجوه طبق قانون مالياتهاي مستقيم مملكت به كسر و پرداخت آن مالياتها در مواعد قانوني تعيين شده مي باشند.
مالياتهاي تكليفي طبق قانون مالياتهاي مستقيم 3/12/1366 و اصلاحيه مورخه 7/2/1371 عبارتند از:
الف) ماليات بر درآمد اجراي املاك (مستغلات)
ب) ماليات بر درآمد حقوق
ج) ماليات علي الحساب حق الزحمه موضوع ماده 104 قانون مالياتهاي مستقيم
د) ماليات علي الحساب حق الوكاله وكلا ماده 103 قانون مالياتهاي مستقيم
ر) ماليات بر درآمد اشخاص حقوقي خارجي و مؤسسات مقيم خارج از ايران موضوع ماده 107 قانون مالياتها
ز) ماليات علي الحساب پيمانكاري و مهندسي مشاور موضوع ماده 111 قانون مالياتهاي مستقيم
معافيت مالياتي درآمد حقوق:
ماده 84 مالياتهاي مستقيم تا ميزان 60 برابر حداقل حقوق مبناي جدول حقوق موضوع ماده يك قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت مصوب 1370 درآمد سالانه مشمول ماليات حقوق كليه حقوق بگيران از جمله كارگران مشمول قانون كار از يك يا چند منبع از پرداخت ماليات معاف مي شوند (معاف ماهانه سال 78، 000/400 و سالانه 000/800/4 سال 79، 00/460 و سال 80، 000/520)
25% ماليات حقوق تا مبلغ 12 برابر حداكثر حقوق موضوع ماده 8 لايحه قانوني مربوط به حداكثر و حداقل مستخدمين شاغل و بازنشسته آماده به خدمت مصوب 4/2/1358 شوراي انقلاب اسلامي ايران در سال علاوه بر اعمال معافيت موضوع اين ماده بخشوده مي شود و ثبت به مازاد آن ماليات براساس فرم هاي مقدر در ماده 131 قانون مالياتهاي مستقيم مصوب سال 1371 محاسبه مي شود اين بخشودگي مانع اتفاده از بخشودگي مقدر در ماده 93 قانون ياد شده ثبت به اين قانون از تاريخ 1/1/1362 لازم الاجرا است.
ماليات اضافه كاري براي كارمندان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت حقوق كارگران مشمول قانون كار يكسان دريافت مي شود. ميزان اضافه كار قابل محاسبه براي كارگران مشمول قانون كار بيش از 50% ساعت كار روزانه نخواهد بود(4 ساعت در روز) حداكثر حقوق موضوع ماده يك قانون هماهنگ حقوق كاركنان دولت طبق مصوبه هيئت وزيران مبلغ 000/000/3 اعلام گرديده (سال 1380) و چنانچه مجموع درآمد حقوق و اضافه كار هر يك از كارمندان كمتر از 000/000/3 در ماه باشد نخست ماليات اضافه كار مربوط را با اعمال نرخ 10% محاسبه مي كنيم و سپس با اعمال بخشودگي 25% و در واقع 75% ماليات اضافه كار را از اضافه كار حقوق بگير كسر مي نمايد. چنانچه موضوع درآمد و اضافه كار در ماه پيش از مبلغ 000/000/3 در سال 80 در سال 81، 000/500/4 ريال باشد مازاد آن مشمول نرخ10% خواهد بود و مابه التفاوت آن مشمول 5/7 درصد خواهد بود.
اضافه كاري+ حقوق و مزايا
الف) 000/150/3= 000/600/2+000/550
ب) 000/300/2=000/400+000/900/1
000/000/3>000/150/3        000/000/3<000/300/2
ماليات اضافه كاري 000/30=000/000/4×5/7%
اضافه كاري 000/30=000/400×5/7%
000/15=000/150×10%
000/45=000/15+000/30= ماليات اضافه كاري
معافيت هاي مالياتي مزاياي مستمر و غيرمستمر ماده 91 قانون مالياتهاي مستقيم:
الف) هزينه سفر و فوق العاده و مأموريت
ب) فوق العاده هاي بدي آب و هوا (محروميت از تحصيلات زندگي: محل خدمت، اشتغال خارج از مركز، شرايط محيط كار، نوبت كاري، كشيك و جذب)
فوق العاده هاي مندرج در اين بند براي كاركنان بخش دولتي محدوديتي نداشته ولي براي كاركنان بخش خصوصي و نهادهاي عمومي غيردولتي حداكثر معافيت فوق العاده هاي مذكور 30% حقوق اصلي(حقوق پايه و مازاد آن مشمول ماليات خواهند بود)
ج) فوق العادهاي كسر صندوق، فوق العاده هاي تضمين حساب جمعاً هريك به ميزان 10 هزار ريال.
چ) مسكن واگذاري در محل كارگاه يا كارخانه جهت استفاده كارگران
ح) خانه هاي ارزان قيمت زماني در خارج از محل كارگاه يا كارخانه مورد استفاده كارگران
د) هر نوع مزاياي غيرنقدي پرداختي به كارگران يا وجوهي كه تحت عنوان اياب و ذهاب و تغذيه دريافت مي دارند.
ذ) وجوه حاصل از بيمه بايت جبران خسارت بدني و معالجه و امثال آن كه عايد حقوق بگير شود.
ر) عيدي سالانه و يا پاداش آخر سال جمعاً تا ميزان 000/100 ريال
ز) خانه هاي سازماني با اجازه قانوني يا به جهت آيين نامه هاي خاص در اختيار مأمورين كشوري گذارده مي شود و همچنين مزايايي غيرنقدي يا وجوه نقدي كه بابت مزايايي غيرنقدي به افراد مذكور به موجب قانون آئين نامه هاي مربوط داده مي شود.
س) وجوهي كه كارفرما بابت هزينه معالجه كاركنان خود يا افراد تحت تكفل آنها مستقيماً يا به وسيله حقوق بگير به پزشك يا به بيمارستان به استناد اسناد و املاك پرداخت كنند.
ش) وجوهي كه از طريق وزارت خانه ها و مؤسسات دولتي يا وابسته به دولت، شركت هاي دولتي و يا نظير سازمان هايي كه مشمول قانون نسبت به آنها مستلزم ذكر نام است يا از محل اعتبارات دولتي بابت مزايايي غير مستمر پرداخت مي گردد به طور كلي و همچنين وجوهي كه تحت عناوين فوق العاده پرواز، اضافه كار پروازي به خلبان، گروه عملياتي و خدماتي پرواز، اضافه كار حق محروميت از مطب، حق كشيك و آنكال به پزشكان و دندانپزشكان و پيراپزشكان و دكترهاي داروساز يا حق التدريس يا حق التخصص به استادان، معلمان و مدرسين اعم از تمام وقت يا نيمه وقت پرداخت مي گردد مشمول ماليات مقطوعي به نرخ 10% مي باشد به اين درآمدها مالياتي ديگري تعلق نخواهد گرفت در صورتي درآمد سالانه حقوق بگير كمتر از ميزان معافيت در قانون مي باشد مشمول كسر ماليات حقوقي نخواهد بود.
ص) درآمد حقوق پرسنل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران اعم از نظامي و انتظامي از پرداخت هرگونه ماليات معاف مي باشند.
ض) به استناد ماده 92 قانون مالياتهاي مستقيم 50% ماليات حقوق كاركنان وزارت خانه ها، مؤسسات دولتي شاغل در روستاها و همچنين در نقاط محروم (طبق ليست سازمان برنامه و بودجه) بخشوده مي شود.
ط) درآمد مشمول ماليات حقوق اعضاي هيئت علمي آموزشي و پرورشي كليه دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي به نرخ 10% مشمول قانون ماليات مي باشد و به اين درآمد ماليات ديگري تعلق نخواهد گرفت.
ظ) حقوق بازنشستگي و وظيفه و مستمري پايان خدمت، خسارت، اخراج و باز خريد خدمت وظيفه يا مستمري پرداختي به وارث
م) به موجب رأي هيئت عمومي شوراي عالي مالياتي مبلغي كه به عنوان كمك هزينه به عائله و اولاد مستخدمين شاغل و غيرشاغل و مستخدمين متوفي پرداخت مي شود از پرداخت ماليات درآمد و حقوق معاف مي شود.
ل) وجه نقدي كه بابت تأمين مسكن كاركنان شاغل در بعضي شهرستانها به مأمورين كشوري پرداخت مي شود شامل ماليات درآمد حقوق نمي باشد.
و) قانون مالياتهاي مستقيم درآمد حاصل از رشته هاي مختلف پزشكي، بهداشتي و درماني در نقاط محروم طبق فهرست سازمان برنامه و بودجه در روستاهاي فاقد تسهيلات پزشكي كافي طبق ليست وزارت بهداشت و درمان پزشكي از ماليات معاف است.
ي) ماليات اضافه كاري كاركنان بخش دولتي و خصوصي تا سقف 50% ساعات كار روزانه صرفاً مشمول ماليات مقطوعي به نرخ 10% خواهد بود (در بخش خصوصي تا سقف 96 ساعت در ماه)
ساير معافيت هاي مالياتي درآمد حقوق:
درآمدهاي حقوق (حقوق و مزايا) افراد به استناد ماده 91 قانون ماليات ها از پرداخت ماليات معاف است.
الف) رؤسا و اعضاي مأمورت هاي سياسي خارجي در ايران و رؤسا و اعضاي هيئت هاي نمايندگي فوق العاده دولت هاي خارجي نسبت به درآمد حقوق دريافتي از دولت مطبوع خود به شرط معامله متقابل
ب) رؤسا و اعضاي هيئت هاي سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصي آن در ايران نسبت به درآمد حقوق دريافتي از سازمان و مؤسسات مزبور در صورتي كه تابع دولت اسلامي نباشند.
ج) رؤسا و اعضاي مأموريت هاي كنسولي خارجي ايران همچنين كارمندان مؤسسات فرهنگي دولتهلاي خارجي نسبت به درآمد حقوق دريافتي از دولت متبوع به شرط معامله متقابل.
د) كارشناسان خارجي كه موافقت دولت جمهوري اسلامي ايران از محل كمك هاي بلاعوض فني و اقتصادي و فرهنگي و خارجي و يا مؤسسات بين المللي مذكور.
ط) كارمندان سفارت خانه ها و كنسول گري ها و نمايندگي هاي دولت جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور به درآمد حقوقي دريافتي از دولت جمهوري اسلامي ايران در صورتي كه داراي تابعيت دولت جمهوري اسلامي ايران نباشند به شرط معامله متقابل.
نحوه محاسبه ماليات حقوق:
محاسبه ماليات حقوق و مزاياي مستمر ماهانه:
براي محاسبه، نخست حقوق و مزاياي مستمر هر يك از كاركنان را پس از كسر معافيت هاي قانوني 12 برابر نموده پس با اعمال نرخ ماده 131 ماليات سالانه درآمد حقوق را محسابه كه اين مبنا به عنوان ماليات درآمد حقوق و مزاياي مستمر ماهانه تلقي خواهد شد.
محاسبه ماليات مزاياي غير مستمر:
به منظور ماليات مزاياي غيرمستمر هريك از كاركنان نخست حقوق و مزاياي سالانه آنها محاسبه و مزاياي غيرمستمر (پس از كسر معافيت هاي قانوني) به آن اضافه و آن را با اعمال نرخ ماده 131 ماليات سالاه حقوق بگير مشخص كه اين مبلغ به عنوان ماليات ماهانه تلقي مي گردد در محاسبه مالياتي مزاياي غيرمستمر بايد توجه نمود كه در بخش دولتي ماليات مزاياي غير مستمر صرفاً مشمول نرخ 10% خواهد بود و مردم اعمال جمع درآمد سالانه با مزاياي غيرمستمر نخواهد بود اما در بخش خصوصي و بخش عفاره هاي عمومي و غيردولتي پس از وضع معافيت هاي قانوني مزاياي غيرمستمر افزدون به درآمد سالانه حقوق و مزاياي متسمر الزامي خواهد بود به استثناء اضافه كار تا سقف 96 اعت در ماه بدهي است چنانچه در طي يك سال
چندين مرتبه به حقوق بگيران مزاياي غيرمستمر پرداخت شود درآمد سالانه حقوق و مزاياي مستمر بايد با كليه مزاياي غيرمستمر دريافتي تا آخرين بار جمع شده و سپس با اعمال نرخ ماده 131 ماليات مربوط محاسبه مي گردد.
ب) نحوه محاسبه مزاياي غيرمستمر كه از طرف اشخاص غير از پرداخت كنندگان حقوق اصلي پرداخت مي شود:
به استناد ماده 86 ماليات هاي مستقيم پرداخت هايي كه از طرف اشخاص غير از پرداخت كنندگان مقرري مزد و حقوق اصلي به عمل آيد نظير حقوق حضور در جلسات مشمول مالياتي به نرخ 10% مي باشد كه پرداخت كنندگان اين قبيل وجوه مكلفند هنگام پرداخت، ماليات را كسر و ظرف مدت 30 روز با صورتي حاوي نام و نشاني دريافت كنندگان و ميزان آن به حوزه مالياتي محل پرداخت كنند.
ج) محاسبه ماليات اضافه كار:
1- چنانچه شركت دولت باشد در اين حالت مبلغ اضافه كار شامل 10% ماليات خواهد بود
2- چنانچه شركت خصوصي يا نهاد عمومي غيردولتي باشد در اين حالت مبلغ اضافه كار ماهانه به شرط اينكه بيش از 50% ساعات كار ماهانه نباشد (96 ساعت در ماه) مشمول نرخ 10% و مازاد بر آن به حقوق و مزاياي ماهانه اضافه خواهد شد يعني نخست حقوق و مزاياي مستمر مشمول ماليات حقوق بگير را 12 برابر نموده و سپس اضافه كار مازاد 96 ساعت را به آن افزروده و باتوجه به نرخ ماده 131 ماليات آن را محاسبه مي كنيم چنانچه مجموع حقوق و مزاياي ماهانه مشمول ماليات و اضافه كار هريك كمتر از 000/000/3 ريال باشد اضافه كاري مزبور مشمول معافيت 25% خواهد بود.
محاسبه عيدي و پاداش آخر سال:
به استناد بند 10 ماده 91 قانون ماليات هاي مستقيم عيدي سالانه يا پاداش حقوق بگيران كه شاغل در وزارت خانه ها و مؤسسات يا شهرداري ها باشد مازاد بر مبلغ فوق (000/100) صرفاً شامل ماليات به نرخ 10% خواهد بود. عيدي و پاداش حقوقبگيران شاغل در بخش خصوصي و نهادهاي عمومي غيردولتي مازاد بر مبلغ 000/100 مجموع درآمد سالانه حقوق آنان اضافه شده و مشمول ماليات به ترخ ماده 131 قانون ماليات هاي مستقيم خواهد بود بديهي است طي سال چند بار پاداش به هريك از كاركنان پرداخت شود و صرفاً معادل 000/100 ريال آن را از ماليات معاف و مازاد بر آن طبق توضيحات فوق مشمول ماليات مقدر خواهد بود.
محاسبه ماليات بر درآمد حقوق:
چنانچه حقوق

و مزاياي ثابت حقوق بگير در طي سال تغيير كند و يا اينكه حقوق بگير در بين سال استخدام و يا خدمت وي بنا به هر علت در طي سال خاتمه يابد ماليات حقوق در اين موارد به شرح زير قابل محاسبه خواهد بود.
- چنانچه حقوق در طي سال تغيير يابد براي محاسبه حقوق (حقوق ماهي كه تغيير يافته است) 12 برابر نموده و مأخذ ميزان ماليات محاسبه و آنرا به عنوان ماليات مربوط و ماهاي بعد تا آخر سال در صورتي كه تغيير جديدي پيش نيايد كسر نمود.
2- در صورتي كه هريك از كاركنان در ضمن سال استخدام گردند درآمد مشمول حقوق ماليات بايستي براساس درآمد سالانه (12 برابر حقوق ماه سال اول) محاسبه و پس از تعيين ماليات سالانه آن از تاريخ شروع به كار تا آخر سال در صورتي كه مدت مزبور حقوق تغيير ننمايد به عنوان ماليات ماهانه كسر و واريز گردد.
3- در صورتي كه هر يك از كاركنان در ضمن سال بازنشسته، باز خريد، يا اخراج و يا به عللي ترك خدئمت نمايد كارفرمكا مكلف است صرف نظر از مدت كاركرد ماليات حقوق را براساس درآمد سالانه به شرح بندهاي فوق محاسبه و ماهانه تا آخرين تاريخ اشتغال كسر نمايد البته ممكن است در هر يك از سه حالت فوق درآمد مشمول ماليات كه مأخذ محاسبه ماليات قرار مي گيرد بيشتر از درآمد واقعي سالانه بوده و يا حقوق بگير به طور كامل از بخشودگي مقدر سالانه استفاده ننموده باشد و درنتيجه به سبب اعمال نرخ ماليات هاي بالاتر و يا اصولاً به رسيدن درآمد سالانه به حد نصاب بخشودگي ماليات پرداخت گردد در اين قبيل موارد اضافه پرداختي طبق مقدرات ماده 87 مالياتهاي مستقيم قابل استرداد خواهد بود.
- پرداخت كنندگان حقوق علاوه بر كسر ماليات پرداخت ماليات حقوق كاركنان خود مكلف اند نام و نشاني آنها و ميزان پرداخت را نيز به حوزه مالياتي ارسال دارند در اين خصوص چند نكته ضروري زير حائز اهميت است:
الف) در مورد تعيين حوزه مالياتي براي تسليم فهرست و پرداخت ماليات در پاره اي موارد كه شركت يا مؤسسه پرداخت كننده حقوق داراي كارگاه يا شعب در نقاط مختلف هستند اصولاً همان پرداخت يا تخصيص حقوق ملاك عمل مي باشد.
ب) در خصوص اجراي ماده 86(پرداخت هايي كه از طرف اشخاص غير از پرداخت كنندگان مقرري، مزد و حقوق اصلي به عمل آيد) توجه شود به مقررات موضوع اين ماده به مواردي است كه مستخدم موردنظر با حفظ رابطه استخدامي يا سازمان واحد سازماني مطبوع خود موقتاً به طور تمام وقت يا پاره وقت مأمور خدمتدر سازمان يا واحد سازماني ديگر مي گردد معمولاً اين مأموريتها با علم و اصلاح و حسب مورد با موافقت در سازمان يا در واحد سازماني مربوط تحقق مي يابد كه در اين صورت اگر نامبرده مازاد بر مقرري مزد و حقوق اصلي دريافتي از مؤسسه مطبوع مبلغي بابت اشتغال در محل مؤموريت يا اشتغال موقت پرداخت تمامي حقوق در حسب مورد فوق العاده هاي مقدر از طرف كارفرماي محل مأموريت صورت پذيرد نرخ 10% مذكور جاري نبوده و ماليات درآمد حقوق مستخدمين برابر مفاد ماده 15% محاسبه و كسر خواهد شد.
ج) منظور از مزاياي ارزي و اشتغال مأموري در خارج از كشور مندرج در بند 6 ماده 91 قانون مالياتها به طور كلي هرگونه وجوهي كه علاوه بر حقوق فوق العاده مقدر داخلي به ارز يا ريال منحصراً به مناسبت اشتغال يا مأموريت در خارج از كشور پرداخت مي گردد.
د) اضافه پرداختي بابت ماليات و درآمد حقوق با استناد به ماده 87 قانون مالياتها طبق مقررات اين قانون قابل استرداد مي باشد مشروط بر اينكه بعد از انقضاء تيرماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست كتبي حقوق بگير از حوزه مالياتي محل سكونت مورد مطالبه قرار بگيرد. حوزه مالياتي مذكور موظف است ظرف مدت 3 ماه از تاريخ تسليم درخواست حوزه مالياتي نسبت به استرداد اضافه پرداختي از محل وصولي هاي جاري اقدام گردد در صورتي كه به درخواست كننده بدهي قطعي مالياتي داشته باشد اضافه پرداختي به حساب بدهي مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.
مجازاتهاي قانوني متخلفان:
در مواردي كه كارفرمايان از ايفاي تكاليف قانوني مقرر در قانون مالياتها به دليلي خودداري نمايد علاوه بر جرائم نقدي مشمول مجازاتهاي زير خواهند بود.
- چنانچه كارفرما وزارتخانه و شركت يا مؤسسه دولتي يا شهرداري در ارتباط با قانون ماليات ها تخلف ورزدمسئولين امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداري خواهند بود.
2- چنانچه متخلفين از تكاليف قانوني مقرر در قانون مالياتها اشخاص حقوقي غيردولتي باشند مدير يا مديران مربوط نيز علاوه بر مسئوليت تضامني نسبت به پرداخت ماليات و جرائم متعلق به جنس تأديبي از سه ماه تا 2 سال محكوم خواهد شد كه اقامه دعوي عليه متخلفي مذكور در اين بند نيز نزد مراجع قانوني قضايي از طرف وزير اقتصادي و دارائي به عمل خواهد آمد.

راي محاسبه هزينه حقوق و دستمزد بايد اطلاعات و عوامل ليست حقوق و دستمزد شناخت و علاوه بر آن از قوانين و مقررات مربوط ( قانونكار ، بيمه هاي اجتماعي و ماليات و ...) اطلاعات كافي داشت برخي اطلاعات مربوط به دستمزد شامل مدت كاركرد حقوق پايه ، اضافه كاري ، حق نوبت كار ، مرخصي استحقاقي ، پاداش ، كارآموزي ، اوقات تلف شده ، طرح هاي

تشويقي ، بيمه هاي اجتماعي ، سهم كارفرما، بيمه عمر و حوادث ناشي از كار و هزينه هاي رفاهي كارگران مي باشد كه شرح مختصري در مورد بعضي از آنها داده مي شود .

 حقوق پايه :

 حقوقي است كه با رعايت قانون كار ( براي كارگران رسمي ) و يابوسيلة عقد قراردادي كه مقادير قانون كار نباشد ( براي كارگران قراردادي ) ، براي انجام يك ساعت كار ويا توليد يك واحد محصول تعيين وبه صورت ساعتي ، روزانة ، هفتگي و معمولاً ماهانه پرداخت مي شود، در صورتي كه مزد كارگر بر اساس تعداد توليد و بدون توجه به ساعات كاركد ( پارچه كاري ) محاسبه و پرداخت شود ، اصلاحاً آن را كارمزد مي گويند .
 نكته : دستمزد روزانه كارگر نبايد از حداقل دستمزد تعيين شده در قانون كمتر باشد .
 حداقل دستمزد :
حداقل دستمزد به دستمزدي گفته مي شود كه هيچ كارگري نبايد از اين حداقل كمتر دريافت كند كه اين حداقل براي مناطق مختلف كشور و در صنايع مختلف متغيير ميباشد .
حداقل دستمزد به دستمزدي گفته مي شود كه هيچ كارگري نبايد از اين حداقل كمتر دريافت كند كه اين حداقل براي مناطق مختلف كشور و در صنايع مختلف متغير مي‌باشد .
مادة 34- كلية‌دريافت هاي قانوني كه كارگر اعتبار قرار داد كار اعم از مزد و حقوق ، كمك عائله مندي ، هزينة مسكن ، خواربار ، اياب و ذهاب ، مزاياي غير نقدي ، پاداش افزايش توليد ، سود سالانه و  نظاير آنها دريافت مي نمايد را حق السعي مي‌نامند .
مادة 35- مزد عبارت است از وجوه نقدي و غير نقدي و يا مجموع آنها كه در قبال انجام كار به كارگر پرداخت مي شود .
 تبصرة 1- چنانچه مزد با ساعت انجام كار مرتبط باشد مزد ساعتي و درصورتي كه بر اساس ميزان انجام كار و يا محصول توليد شده كارمزد و چنانچه براساس محصول توليد شده يا ميزان كار در زمان معين باشد كارمزد ساعتي ناميده مي شود .
تبصرة 2- ضوابط و مزاياي مربوط به مزد ساعتي و كارمزد ساعتي ، و كارمزد مشاغل شمول موضوع اين ماده كه با پيشنهاد شوراي عالي كار به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسد تعيين مي گردد . حداكثر ساعت كار موضوع مادة فوق نبايد از حداكثر ساعت قانوني تجاوز نمايد .
مادة 36- مزد ثابت عبارت است از مجموعه مزد شغل و مزاياي پرداختني يا طبع شغل
تبصرة 1- در كارگاه هايي كه داراي طرح طبقه بندي و ارزيابي مشاغل نيستند منظور از مزاياي ثابت پرداختي به تبع شغل به مزايايي است كه بر حسب ماهيت شغل يا محيط كار .
تبصرة 2- در كارگاههايي كه طرح طبقه بندي مشاغل به مراحل اجرا درآمده است مزد گروه و پايه بامزد مبنا را تشكيل مي دهد .
تبصرة 3- مزاياي رفاهي و انگيزه اي از قبيل كمك هزينة مسكن خواربار و كمك عائله مندي ، پاداش افزايش توليد و سود سالانه جز و مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمي شود .
 مادة 37- مزد بايد در فواصل زماني مرتب روز و در غير تعطيل و ضمن ساعت به وجه نقدي رايج كشور با توافق طرفين به وسيلة چك ، به عهدة بانك و با رعايت شرايط ذيل پرداخت مي شود .
الف ) چنانچه بر اساس قرار داد با عرض كارگاه مبلغ مزد به صورت روزانه يا ساعتي تعيين شده باشد پرداخت آن بايد پس از محاسبه در پايان روز يا هفته 15 روز يك بار به نسبت ساعات كار و يا روزهاي كارگر صورت گيرد .
ب )‌در صورتي كه بر اساس قرارداد يا عرف كارگاه پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد اين پرداخت در آخر ماه صورت گيرد . در اين صورت مزد مذكور ،حقوق ناميده مي شود.
تبصره: در ماههاي 31 روز ، مزايا وحقوق بر اساس 31 روز محاسبه و به كارگر پرداخت مي شود .
مادة 38- براي انجام كار مساوي در شرايط مساوي و در يك كارگاه انجام مي گيرد بايد به زن و مرد مزد مساوي پرداخت شود .
تبعيض و تعيين ميزان سود براساس سن ، جنس ، نژاد و قوميت و اعتقادات سياسي و مذهبي ممنوع مي باشد .
مادة 39- مزد و مزاياي كارگراني كه بصورت نيمه وقت ياكمتر از ساعات قانوني تعيين شده به كار اشتغال دارند به نسبتي كار ساعات كار انجام يافت محاسبه و پرداخت مي شود .
مادة 40- در مواردي كه با توافق طرفين قسمتي از مزد به صورت غير نقدي پرداختي پرداخت شود بايد ارزش تعيين شده براي اين گونه پرداخت ها منصفانه ومعقول باشد.
 مادة41- شوراي عالي كار همه ساله موظف است ميزان حداقل مزد كارگران را براي مناطق مختلف كشور يا صنايع مختلف با توجه به معيارهاي ذيل تعيين نمايد .
1-    حداقل مزد كارگران با توجه به درصدي كه از طرف بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران اعلام مي شود .
2-    حداقل مزد بدون اينكه مشخصات جسمي و شغلي كارگران و ويژگي هاي كار محول شده را مورد توجه قرار دهد بايد به اندازة باشد تازندگي يك خانواده كه تعداد متوسط آنها توسط مراجع رسمي ذي صلاح اعلام مي شود را تأمين نمايد .
تبصره – كارفرمايان موظفند كه در ازاي كار در ساعت تعيين شده قانوني به هيچ كارگري كمتر از حداقل مزد تعيين شده جديد ننمايند ودر صورت تخلف ..ما به التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جديد مي باشد .
مادة 42- حداقل مزد موضوع مادة 41 اين قانون  منحصراً بايد به صورت نقدي پرداخت شود پرداخت هاي غير نقدي به هر صورت كه در قراردادها پيش بيني مي شود به عنوان پرداختي تلقي مي شود كه اضافه بر حداقل مزد است .
مادة 43 – كارگران كارمزد ، براي روزهاي جمعه و تعطيلات رسمي و مرخصي استحقاقي دريافت مزد را دارند و مأخذ محاسبة‌ميانگين كارمزد آنها در آن روزها ، كاركرد آخرين كاركرد ماه كار آنهاست . مبلغ پرداختي در هر حال نبايد كمتر از مزد قانوني باشد .
 ساعات كار عادي :
 ساعات كار عادي مدت زماني است كه كارگر نيرو و يا وقت خود را به منظور انجام كار در اختيار كارفرما قرار مي دهد .
به غير از مواردي كه در اين قانون مستثني شده است ساعات كار عادي كارگران در شبانه روز نبايد از 8 ساعت تجاوز كند وبه موجب تبصرة 1 ماده 51 قانون كار ، كارفرما با توافق كارگران نماينده يا نمايندگان قانوني آنها ميتوانند ساعت كار را در بعضي از روزهاي هفته كمتر از ميزان مقرر و در ديگر روزهاي اضافه براين ميزان تعيين كند به شرط آنكه مجموع ساعات كار هر هفته از 44ساعت تجاوز نكند .
ماده 52- در كارهاي سخت و زيان آور و زير زميني ساعات كار نبايد از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نمايد .
ساعات كار اضافي كاري :
 به كاري كه علاوه بر ساعات معمولي روزنامه و هفتگي انجام مي شود اضافه كاري گفته مي شود .
 مطابق مادة 59 قانون كار و تبصرة آن براي ارجاء كار اضافي در شرايط عادي به كارگر با شرايط ذيل مجاز خواهد بود .
 الف ) موافقت كارگر
ب) پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت كار مادي
ج) عدم تجاوز مدت كار اضافي ، ارجاعي به كارگران از 4 ساعت در روز در روز مگر در موارد استثنايي و با توافق طرفين

د ) روز جمعه روز تعطيل هفتگي كارگران با استفاده از فرد مي باشد . كارگراني كه به هر عنوان روز جمعه كار كنند در مقابل عدم استفاده از تعطيل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دريافت خواهند كرد مطابق قانون كار از ساعت 6 بامداد تا ساعت 22 كار روز و از ساعت 22 تا 6 با مداد كار شب محسوب مي شود .
اگر قسمتي از كار در روز و قسمتي از كار در شب انجام شود ، كار مختلط محسوب مي گردد كه مطابق قانون ، به آن قسمت از كار كه در شب انجام مي شود 35% مزد ، ساعت كار عادي تعلق مي گيرد مشروط به اينكه كارگر نوبت كار نبا شد به موجب مادة 61 قانون كار ارجاع كار اضافه به كارگراني كه شبانه يا كارهاي خطرناك و سخت و زيان آور انجام مي دهند ممنوع است . به قسمتي از دستمزد ساعات اضافه كاري كه علاوه بر نرخ ساعات كار عادي به كارگران پرداخت مي شوند فوق العادة اضافه كاري مي گويند .
 مبلغ فوق العادة اضافه كاري با توجه به دلايل انجام آن يكي از حسابها بدهكار مي گردد .
الف ) به حساب كالاي در جريان ساخت
ب ) حساب سربار ساخت
ج) به حساب سربار اداري و تشكيلاتي و ياحساب سربار توزيع و فروش
چنانچه اضافه كاري به علت اضافه توليد انجام شود فوق العاده آن به حساب سربار كارخانه بدهكار مي گردد تا از طريق اين حساب به تمام محصولات توليد شده اعم از اينكه در ساعات عادي و يا ساعات اضافه كاري ساخته شده باشند به طور يكنواخت سرشكن  گردد .
براي ثبت هزينة دستمزد و فوق العادة اضافه كاري به ازاي جمع دستمزد ساعات كار عادي و دستمزد عادي ساعات اضافه كاري حساب كنترل كالاي در جريان ساخت و به ازاي جمع دستمزد و فوق العادة اضافه كاري حساب كنترل حقوق ودستمزد شبانه كار مي شود .
 حساب كنترل كالاي در جريان ساخت
 حساب كنترل سربار ساخت
 حسابت كنترل حقوق و دستمزد
 ثبت دستمزد عادي ودستمزد اضافه كاري
نوبت كاري و فوق العاده نوبت كاري
 در بسياري از واحدهاي توليدي به دلايل مختلف ، كارگران به صورت نوبتي كار مي كنند .

مادة 55- نوبت كاري عبارت است از كاري كه در طول ماه گردش داشته باشد به نحوي كه نوبت هاي آن در صبح يا عصر يا شب واقع شود .
علت استفاده از اين روش انگيزة اقتصادي مي باشد به اين معني كه كارفرمايان براي اينكه از دستگاههاي خود و سرمايه هاي خودي به طور دائم استفاده كنند كارگران را به چند دسته تقسيم مي كنند و هر دسته را در يك نوبت كاري يا شيفت كار مي‌گمارند كه اين امر باعث مي شود كه به نحوي از راكد ماندن سرمايه كاسته شود .به كارگري كه در طول ماه به طور نوبتي كار كند اگر نوبت كار او در صبح وعصر واقع شود .
10% و اگر نوبت كار او در صبح و و عصر و شب قرار گيرد 15% ودر صورتي كه نوبت كار در صبح و شب و ياعصر و شب باشد 5/22% علاوه بر دستمزد عادي به عنوان فوق العاده نوبت كاري پرداخت خواهد شد .
ساعات نوبت كاري ممكن است از 8 ساعت در شبانه روز و 44 ساعت در هفته تجاوز نمايد ليكن جمع ساعات كاري در 4 هفتة متوالي نبايد از 176 ساعت تجاوز نمايد . براي ثبت هزينة دستمزد و فوق العاده نوبت كاري ، به ازاي دستمزد عادي نوبت كاري حساب كنترل كالاي در جريان ساخت و به ازاي فوق العاده نوبت كاري حساب كنترل سربار ساخت بدهكار مي گردند درمقابل به ازاي جمع دستمزد و فوق العاده نوبت كاري حساب كنترل حقوق و دستمزد بستانكار مي شود.
حساب كنترل كالاي در جريان ساخت
 حساب كنترل سربار ساخت
 حساب كنترل حقوق ودستمزد
ثبت دستمزد و فوق العاده نوبت كاري
شب كاري
 طبق مادة 52 قانون كار ، كارهايي كه زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 باشد را كار روز گويند و كارهايي كه از زمان 22 تا 6 صبح باشد را كار شب مي گويند و كارهايي كه بخشي از آن 6 ساعت در روز و بخشي در شب وارد شود را كار شب مي‌گويند .
اگر كارگر نوبت كارگر نباشد و ساعت كار او بين 22 تا 6 صبح باشد كار محسوب مي شود و به ساعات كار او 35% فوق العاده شب كاري علاوه بر ساعات كار عادي به وي تعلق مي گيرد .
نكته : طبق قانون كار ارجاع كار اضافي به كارگراني كه شب كار و يا شيفت شب وياكارهاي سخت و زيان آور را انجام مي دهند ممنوع است.
حقوق و مزاياي مستمر نقدي :
 مجموعه پرداخت هاي ماهانه و يا ساليانه كه معمولاً در ليست حقوق و مزايا ثبت يا پرداخت مي گردد شامل اقلام زير مي شود .
1-    حقوق ثابت
2-     مزاياي مستمر شغلي
3-    حق مقام
4-     حق اولاد
5-    حق مسكن
6-     حق اياب و ذهاب
7-    امرار معاش

8-    فوق العاده بدي آب و هوا ، محروميت از تسهيلات ، محل خدمت ، اشتغال خارج از مركز ، سختي شرايط محيط كار ، نوبت كاري كشيك ، حق جذب ، مزاياي ارزي اشتغال مأموران خارج از كشور ، مرزي
9-     فوق العادة كسر صندوق
10- فوق العادة تضمين صاحبان جمعان و ساير مزايا كه طبق مقررات استخدامي كارفرما  تحت عناويني غير از موارد فوق همراه با حقوق و مزاياي نقدي ماهانه به طور مستمر به اشخاص حقوق بگير پرداخت و يا تخصيص داده مي شود .
مزاياي مستمر غير نقدي :
 الف )‌استفاده از مسكن ، واگذاري از طرف كارفرما ، ( با اثاثه يا بدون اثاثه ) به استناد يا تبصرة ذيل مادة‌83 قانون ماليات هاي مستيم مبناي تقويم درآمدههاي غير نقدي مسكن با اثاثيه مبلغ 25% حقوق مزاياي مستمر نقدي ( به استناد مزاياي نقدي معاف كار موضوع ماده 91 ماليات ها ) در ماه پس از وضع وجوهي كه از اين بابت از حقوق كارمندان كسر مي گردد .
ب ) استفاده از اتومبيل اختصاصي واگذاري از طرف كارفرما با راننده يا بدون راننده كه اتومبيل اختصاصي با راننده 10% و بدون راننده 15% حقوق و مزاياي مستمر نقدي ( به استثناي مزاياي نقدي معاف موضوع مادة 91 مالياتها ) در ماه پس از وضع وجوهي كه از اين بابت از حقوق كارمند كسر مي شود .
ج) ساير مزاياي نقدي مستمر ( معادل تمام شده براي پرداخت كنندة حقوق ) از قبيل خواربار ؛ بن و ...
مزاياي نقدي غير مستمر به استناد قانون ماليات ها و قانون كار عبارتند از :
اضافه كاري ،فوق العاده ماموريت ، هزينه سفر ، پاداش انجام كار ، عيدي و پاداش آخر سال وجوه پرداختي بابت لباس كار و يا در اختيار گذاردن آنها ، پرداخت هايي بابت هزينة معالجه و درمان كاركنان ، باز خريد ، مرخصي ، پاداش بهره وري ، و ساير مزاياي غير مستمركه طبق مقررات استخدامي يا قانون كار از طرف كارفرما به كاركنان پرداخت و يا تخصيص داده مي شود
حق اولاد :
 حق اولاد معادل 3 برابر مزد روزانة كارگر ساده در مناطق مختلف براي هر فرزند در ماه پرداخت مي شود . حق اولاد حداكثر تا 3 فرزند بيمه شده پرداخت مي شود به شرط اينكه بيمه شده حداقل سابقة‌720 روز كار را داشته باشد .
سن فرزندان كارگر هم بايد كمتر از 18 سال باشد و يا به  تحصيل اشتغال داشته باشند و يا بر اثر بيماري و نقص عضو طبق گواهي كميسيونهاي پزشكي موضوع مادة 91 قانون كار و تأمين اجتماعي قادر به انجام كار نباشند .
حق خواربار و مسكن
 مبلغي است كه هر سال توسط هئيت دولت تعيين شده و براي افراد متأهل و مجرد متفاوت است . قابل ذكر است كه حقوق خواربار و مسكن مشمول بيمه و ماليات مي شود .
اياب و ذهاب :
 كارفرما در صورت دوري كارگر و عدم تهيه وسايل نقليه عمومي بايستي براي رفت و آمد كاركنان وسيله نقليه مناسب در نظر بگيرد و ياهزينة رفت و برگشت آنها را پرداخت نمايد .
عيدي و پاداش :
معمولاً‌ در پايان دورة‌مالي يا در پايان هر فصل به مناسبت هاي مختلف ، مبلغي به نام عيدي و پاداش به كارگران و كاركنان پرداخت مي شود .
حداقل مبلغ عيدي و پاداش كارگران ، معمولاً در پايان هر سال بر مبناي حقوق و دستمزد هيئت دولت تعيين مي گردد . اما هيئت مديره مي تواند مبلغي بيش از مبلغ حداقل تعيين شده به همين عنوان به كارگران بپردازد .
 از نظر حسابداري ، ثبت پاداش در حسابها به منظور تخصيص هزينه ها از اهميت ويژه اي برخوردار است . چنانچه مبلغ پاداشي سالانه در آخر ماه دوره مالي حساب هاي منعكس شود . بهاي تمام شده محصول در آن  زمان افزايش قابل توجهي خواهد يافت . به همين جهت بهتر است مبلغ پاداش را درطول دورة مالي به طور يكنواخت به محصولات دوره سرشكن نمود .لذا در ابتداي دوره مالي هنگام برآورد بودجه  دست مزد ، مبلغ پاداش سالانه نيز بر اساس تجربيات سال گذشته پيش بينين مي گردد سپس پاداش ماهانه را محاسبه و به حساب كنترل حقوق ودستمزد ، بدهكار و به حساب ذخيرة پاداش ، بستانكار مي نمايد .
حساب ذخيرة‌ پاداش
 ثبت پاداش ........ ماه به حساب ذخيرة‌پاداش
 پاداش كاركنان قسمتهاي مختلف بر حسب محل كارشان به حساب سربار ساخت ، سربار اداري و تشكيلاتي يا سربر توزيع و فروش منظور مي گردد . بنابراين زمان ثبت ليست حقوق و دستمزد حساب سربار ساخت سربار اداري و تشكيلاتي يا سربار توزيع و فروش معادل پاداش ماهانه ، بدهكار و حساب كنترل هزينة‌حقوق و دستمزد بستانكار مي گردد .
 حساب كنترل سربار ساخت
 حساب كنترل سربار اداري و تشكيلاتي
 حساب كنترل سربار توزيع وفروش
 حساب كنترل هزينة حقوق ودستمزد
ثبت تسهيم پادش ............. ماه در حسابها
 هنگام پرداخت تمام يا قسمتي از پاداش كاركنان، نحوة ثبت چنين است :
 حساب ذخيره پاداش
بانك(‌صندوق )
 ثبت پرداخت پاداش كاركنان
 مرخصي و انواع مرخصي ها:
روز جمعه روز تعطيل هفتگي با استفاده از مزد مي باشد و كارگراني كه با استفاده از تعطيل روز جمعه برسر كار بيايد 40% اضافه بر مزد فوق العاده مي گيرد .
1.    مرخصي استحقاقي
2.     مرخصي اداري حج
3.    مرخصي ساعتي
4.    مرخصي بدون حقوق
5.    مرخصي هاي مربوط به زندگي مخصوص
6.     مرخصي استعلاجي
7.     مرخصي بارداري و زايمان

 حساب كنترل حقوق و دستمزد
8.    مرخصي تحصيلي
1)    مرخصي استحقاقي :
 مرخصي است كه كارگر حق دارد با هماهنگي كارفرما برسركار حاضر نشود و حقوق دريافت كند تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي در سال 26 روز مي باشد
2)    مرخصي براي حج واجب
يكي از فرضيه هاي واحب در دين اسلام فرضية حج واجب مي باشد كه هر كارگر مسلماني بايد اين فرضيه را به جا آورد .
هر كار گر مي تواند در تمام مدت طول كار خود مي تواند به مدت 1 ماه از مرخصي استحقاقي يا مرخصي بدون حقوق استفاده نمايد .
3)‌مرخصي ساعتي :
يكي از انواع مرخصي ها ، مرخصي ساعتيت مي باشد . اين مرخصي يكي از انواع مرخصي استحقاقي مي باشد با اين تفاوت كه در كمتر از يك روز مي باشد .
4)مرخصي بدون حقوق :

همانگونه كه از نام اين مرخصي پيداست اين مرخصي بدون حقوق ودستمزد بودن آن مي باشد كه حداكثر مدت مرخصي بدون حقوق و دستمزد 2 سال مي باش چنانچه مرخصي بدون حقوق از 2 سال تجاوز نمايد به حالت تعليق در مي آورد .
5)‌مرخصي مهاي مربوط به زندگي خصوصي
 در بعضي از مواقعي از زندگي مسائل و رويدادهايي پيش مي ايد كه كارگر مجبور به استفاده از مرخصي مي باشد . طبق قانون كار ، كارگر مي تواند در موارد زير از 3 روز مرخصي با حقوق و مزايا استفاده نمايد .
 الف ) ازدواج دائم
ب ) فوت همسر ، فرزند ، پدر و مادر
6) مرخصي استعلاجي :
 يكي از پيشامدهاي طبيعي زندگي هر فرد بيماري مي باشد كه در مواردي براي درمان نياز به استراحت دارد قانون كار به كارگر اجازه داده مي شود كه از مرخصي بدون حقوق مي باشد كه فقط مدت مرخصي جزء سوابق كارو بازنشستگي محسوب مي شود كه آن هم منوط به تأييد سازمان اجتماعي مي باشد .
 7)‌مرخصي بارداري و زايمان :
اين مرخصي مخصوص كارگران زن مي باشد مدت اين مرخصي جمعاً90 روز مي‌باشد كه حتي الامكان 45 روز از اين مرخصي پس از زايمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد .
8)مرخصي تحصيلي
 يكي ديگر از انواع مرخصي ها ، مرخصي تحصيلي مي باشد اين مرخصي از انواع مرخصي هاي بدون حقوق مي باشد با اين تفاوت كه بر خلاف ديگر مرخصي هاي بدون حقوق علاوه بر 2 سال اوليه بر 2 سال ديگر نيز قابل تمديد مي باشد .
 تعطيلات و مرخصي ها مطابق با قوانين كار وتأمين اجتماعي :
مادة 62 – روز جمعه تعطيلي هفتگي كارگران با استفاده از مزد مي باشد
 تبصرة 1- در امور مربوط به خدمات عمومي نظير اتوبوسراني و يا در كارگاه هايي كه بر حسب نوع يا ضرورت كار و يا توافق كار به طور مستمر روز ديگري براي تعطيلي تعيين مي شود همان روز حكم تعطيلي هفتگي خواهد بود و به هر حال تعطيلي يك روز معين در روز اجباري است و كارگراني كه به هر عنوان در روز جمعه كار كنند در مقابل عدم استفاده از روز تعطيلي جمعه 40% اضافه برمزد دريافت خواهند كرد .

تبصرة 2- در صورتي كه روزهاي كاركرد در هفته كمتر از 6 روز باشد مزد تعطيلي كاركرد معادل يك ، ششم مجموع مزد يا حقوق دريافتي وي در روزهاي كاركرد خواهد بود .
تبصره 3- كارگاههايي كه با انجام 5 روز كاركرد در هفته و 44 ساعت كار قانوني كارگر را نشان از دو روز تعطيل استفاده مي كنند مزد هر يك از دو روز تعطيل هفتگي برابر با مزد روزانه كارگران خواهد بود .
ماده 63- علاوه بر تعطيلات رسمي كشور روز كارگر ( 11 ارديبهشت ) جزو تعطيلات رسمي كارگران به حساب مي آيد .
 مادة 64- مرخصي استحقاقي كارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه جمعاً يك ماه مي باشد . ساير روزهاي تعطيل جزء ايام مرخصي محسوب نخواهد شد و براي كار كمتر از مرخصي مزبور به نسبت مدت كار انجام يافته محاسبه مي شود .
مادة 65- مرخصي سالانة كارگراني كه به كارهاي سخت و زيان آور اشتغال دارند 5 هفته مي باشد استفاده از اين مرخصي حتي الامكان در دونوبت و در پايان هر 6 ماه بصورت مي گيرد .
مادة 66- كارگر نميتواند بيش از 9 روز مرخصي سالانة خود را ذخيره نمايد .
 
مادة 67) هر كارگر حق دارد به منظور اداي فرضية حج در تمام مدت كار خويش فقط يك نوبت يك ماهه را به عنوان مرخصي استحقاقي يا مرخصي بدون حقوق استفاده نمايد .
 مادة 75- مرخصي كمتر از يك روز كار جزء مرخصي استحقاقي منظور مي شود ( مرخصي ساعتي )
ماده 71- در صورت فسخ قرارداد كار بازنشستگي و از كار افتادگي كلي كارگر و يا تعطيل كارگاه مطالبات مربوط به مدت مرخصي استحقاقي كارگر به وي و در صورت فوت او به ورثة او پرداخت مي شود .
 مادة 73- كلية كارگران در مورد موارد زير حق دارند با سه روز مرخصي با استفاده از مزد را دارند .
الف ) ازدواج دائم
ب ) فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان
 مادة 76- مرخصي بارداري و زايمان زن جمعاً90 روز است و حتي الامكان 45 روز از اين مرخصي بايد پس از زايمان مورد استفاده قرار گيرد براي زايمان توامان 14 روز به مدت مرخصي اضافه مي شود .
 بازنشستگي :
مشمولين اين قانون در صورت حائز بودن شرايط زير حق استفاده از مستمري بازنشستگي خواهد داشت
) حداقل 10 سال حق بيمه مقرر را قبل از تاريخ تقاضاي بازنشستگي پرداخته باشد .
2 ) سن مرد به 60 سال تمام و سن زن به 55 سال تمام رسيده باشد . كساني كه 30 سال تمام كار كرده و د رهر مورد حق بيمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند در صورتي كه سن مرد 50 سال وسن زن 45 سال تمام باشد مي توانند تقاضاي مستمري بازنشستگي نمايند .
 ميزان بازنشستگي عبارت از متوسط مزد ياحقوق بيمه شده ضربدر سنوات پرداخت حق بيمه مشروطه بر آنكه از متوسط مزد يا حقوق بيمه پرداخت گرديده ظرف آخرين دو سال پرداخت حقوق بيمه تقسيم بر 24
محاسبه و كسر حق بيمه (‌بازنشستگي ) در بخش غير دولتي
 حق بيمه هاي تأمين اجتماعي كارگران جمعاً معادل 30% حقوق و دستمزد ناخالص است كه 7% آن به وسيلة كارگر 20% توسط كارفرما ( حق بيمه ، سهم كارفرما )3% باقيمانده از سوي دولت تعيين مي شود به موجب قانون كاركناني كه حق بيمه تأمين اجتماعي خود را پرداخت نموده باشند از مزاياي قانوني بيمه استفاده خواهند داشت .
برخي از مزاياي تأمين اجتماعي عبارتند از :
مادة درماني و دريافت مستمري از كارافتادگي ، بازنشستگي و فوت حق بيمه سهم كارگر كه معادل 7% دستمزد ناخالص يكي از عوامل كسور دستمزد است .بايد هنگام تنظيم ليست توسط كارفرما از دستمزد كم و به حساب سازمان تأمين اجتماعي پرداخت حق بيمه تأمين اجتماعي سهم كارفرما معادل 20% دستمزد ناخالص است كه كارفرما بايد در هنگام تنظيم ليست علاوه بر7% دستمزد محاسبه نموده و همراه حق بيمه سهم كارگر به سازمان تأمين اجتماعي پرداخت نمايد .
 اين مبلغ كه جمع كسورات دستمزد محسوب نمي شود و به عنوان يكي از اقدام هزينه در گروه هزينة غير مستقيم ( سربار ) طبقه بندي مي شود .
 حق بيمه سهم دولت معادل 3% دستمزد ناخالص  است كه از سوي دولت از سازمان تأمين اجتماعي پرداخت مي گردد . كارفرما بايد حداكثر 1 ماه پس از تنظيم ليست 3% حقوق دستمزد كاركنان علاوه بر 20% به عنوان حقوق بيمة بيكاري محاسبه و به صندوق بيمة بيكاري واريز نمايند حقوق بيمة بيكاري نيز مانند حقوق بيمة اجتماعي سهم كارفرما يكي از اقلام هزينة ( سربار ) محسوب مي شود .
الف ) مزاياي نقدي مشمول كسر حق بيمه
1-    دستمزد و حقوق

2-    كارمزد و حق الزحمه
3-     حق المشاوره
4-     مزاياي نقدي ( فوق العاده شغل ، اضافه كاري ، شب كاري ، نوبت كاري ، خارج از مركز ، كارهاي سخت و زيان آور ،خواربار، مسكن به طور نقدي؛ اياب و ذهاب)
5-     مزد ايام تعطيل و مرخصي استحقاقي
6-    پاداشهاي غير مستمر بيشتر از 2 سال
7-    فوق العاده هاي ثابت ونظير آن
8-     مزاياي نقدي خارج ازمشمول قانوني ( خوراك ، پوشاك ، مسكن ؛ وسايل نقليه)
ب ) مزاياي نقدي غير مشمول بيمه
1.    باز خريد ايام مرخصي
2. كمك عائله مندي ( حق اولاد ) حداكثر تا ميزان پرداخت طبق مادة 86 قانون تأمين اجتماعي و مازاد آن مشمول كسر حق بيمه
 3. حق شير
4. پاداش نهضت سواد آموزي
5. حق التضمين
6. خسارت اخراج
7. مزاياي پايان كار
8. پاداش افزايش توليد
9. حق همسر
10.هزينه سفر و فوق العاده مأموريت
11. عيدي
 12. كمك هزينه مسكن وخواربار در ايام بيماري
 جهت محاسبه حق بيمه و بازنشستگي در سال 80 دستمزد حقوق ماهانة مشمول كسر حق بيمه از يك يا چند منبع مبلغ 2106450 ريال مي باشد
ما به التفاوت آن مشمول كسر بيمه نخواهد شد .
كسر حق بيمه در سازمان هاي دولتي:
جهت كسور به ازاي هر نفر 3726 ريال حداكثر تا 3 فرزند همراه با همسر و خود حقوق بگير و جمعاً پنج نفر چنان چه غير از افراد ذكر شده(فرزند چهارم به پدر و مادر تحت تكفل حقوق بگير) تحت پوشش شخص حقوق بگير قرار بگيرند بابت هريك از آنها 12420 ريال حق بيمه كسر خواهد شد.
مقررات مربوط به وجوه بازنشستگي كارمندان وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي »بيمه درماني» از مزاياي مستمر كاركنان يا كارمندان حقوق بگير به عنوان كسور بازنشستگي (85%) كرد به حساب سامان بازنشستگي تور خزانه واريز مي گردد.
طبق ماده 73 همان قانون درصدي از حقوق كارمندان وزارت خانه ها و مؤسسات خانگي نيز به عئنوان سهم كارفرما (75/12%) به حساب سازمان بازنشستگي واريز مي گردد. علاوه بر وجوه نقدي سوله در بودجه كل كشور مبلغ معيني اعتبار تحت عنوان كمك به صندوق بازنشستگي و موظفين منظور مي گردد.
نرخ محاسبه كسور بازنشستگي از مهرماه 79 از 5/8% به 9% در ماه افزايش يافته است.
منابع تأمين مالي تأمين پرداخت بازنشستگان و موظفين:
الف) 5/85% حقوق و مزاياي مستمر مستخدمين وزارت خانه ها و مؤسسات توليدي به عنوان سهم مستخدم
ب) 75/12% حقوق و مزاياي مستخدمي وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي به عنوان سهم كارفرما
ج) كمك دولت كه در بودجه سالانه منظور مي گردد كه اقدام فوق منابع مالي صندوق بازنشستگي منظور مي گردد و هزينه هاي مربوط به بازنشستگان از محل منابع فوق از طريق وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي پرداخت مي شود.
دستگاههاي اخير نمي توانند از منابع مالي فوق الذكر هزينه اي انجام دهند.
پرداخت وجوه بازنشستگي و موظفين و بازخريد خدمت:
در زمان صدور حكم بازنشستگي كاركنان وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي كه در اجراي قانون استخدام كشوري توسط دستگاه هاي مذكور صورت مي گيرد تا با برقراري حقوق بازنشستگي آنان كه پس از انجام تشريفات قانوني توسط سازمان بازنشستگي صورت مي گيرد يك فاصله زماني وجود دارد. براي آنكه در اين مدت قسمتي از حقوق بازنشسته منظور شده معمولاً آخرين حقوق گروه مستخدم به عنوان علي الحساب پرداخت مي شود و پس از برقراري حقوق اصلي علي الحساب مورد بحث به حساب قطعي منظور مي شود.
قانون كار و تأمين اجتماعي:
در هر يك از موارد مذكور در مورد (تعطيلي كارگاه، در طول مرخصي تحصيلي، توقيف كارگر منتهي به محكوميت نگردد و ماده 19 در دوران حكومت نظام وظيفه چنانچه كارفرما پس از رفع حالت تعليق از پذيرفتن كارگر خودداري كند اين عمل از حكم اخراج غير قانوني محسوب مي گردد و كارگر حق دارد ظرف مدت 30 روز به هيئت تشخيص مراجعه نمايد(در صورتي كه كارگر عضو موجه داشته باشد) و هرگاه كارفركما نتواند ثابت كند كه نپذيرفتن كارگز مستند به دلايل موجه بوده است به تشخيص هيئت مزبور مكلف به بازگرداندن كارگر به محل كار و پرداخت حقوق و مزد وي از تاريخ مراجعه به كارگر مي باشد و اگر نتواند آنرا اثبات نمايد به ازاي هر ال سابقه كار 45 روزه آخرين فرد به وي پرداخت مي شود.
چنانچه كارگر بدون عضو موجه حداكثر 30 روز از حالت رفع تعليق آمادگي خود را براي انجام كار به كارفرما اعلام نكند و يا پس از مراجعه به استنكاف كارفرما، به هيئت تشخيص مراجعه ننمايد مستعفي شناخته مي شود كه در اين صورت كارگر مشمول اخذ حق سنوات به ازاي هر سال يك ماه آخرين حقوق خواهد بود.
چنانچه خاتمه كار به لحاظ از كار افتادگي كلي و يا بازنشستگي كارگر باشد كارفرما بايد براساس آخرين مزد كارگ به نسبت هر سال سابقه خدمت حقوقي به ميزان 30 روز مزد وي پرداخت نمايد اين وجه علاوه بر مستمري از كار افتادگي و يا بازنشستگي كارگر است كه توسط سازمان تأمين اجتماعي پرداخت مي شود.
قانون كار و تأمين اجتماعي:
اگر خاتمه قرارداد در نتيجه كاهش توانايي هاي جسمي و فكري ناشي از كار  كارگر باشد كارفرما مكلف است نه نسبت هر سال سابقه خدمت معادل 2 ماه آخرين حقوق به وي پرداخت نمايد.
عمليات دريافت و پرداخت وجوه بازنشستگي در سازمان هاي دولتي:
در هنگام پرداخت وجوه بازنشستگي طي درخواس خزانه وجوهي به حساب سازمان واريز مي گردد كه در زمان واريز ثبت زير انجام مي گيرد:
- بانك پرداخت بازنشستگي
- دريافت وجوه بازنشستگي
پس از دريافت وجوه از خزانه پرداخت بازنشستگي و در زمان بازخريدي كاركنان جهت پرداخت وصولي ازنشستگي دوران خدمت آنان به صورت زير ثبت مي گردد:
- پرداخت قطعي وجوه بازنشستگي
- بانك پرداخت بازنشستگي
در زمان پرداخت علي الحساب حقوق بازنشستگي قبل از صدور حكم بازنشستگي پرداخت به مستخدمين بازنشسته به صورت زير ثبت مي گردد:
- علي الحساب بازنشستگي
- بانك پرداخت بازنشستگي
عوامل محاسبه حق بازنشستگي (9% حقوق و مزايا):
1- حقوق مبنا (پايه)
2- فوق العاده شغل
3- حق تخصص
- فوق العاده شرايط كار
5- افزايش سنوات
6- فوق العاده جذب شاغل
7- فوق العاده كاركنان برجسته
8- حق روستا
9- حق مسئوليت مديران
10- حق جذب مديران
11- فوق العاده مديران
دفترداران و عوامل خدمت در نوبت دوم(در واحدهاي آموزشي، آموزش و پرورش) در سازمان هاي دولتي چنانچه كارمندي بيش از 30 سال مشغول به انجام وظيفه باشد سال هاي مازاد بر 30 سال خدمت حقوق و مزاياي آن مشمول كسر بازنشستگي نخواهد بود.

اهميت سيستم حقوق و دستمزد :
هزينه حقوق ودستمزد نشان دهنده سهم نيروي كاري در توليد ، محصولات و ارائه خدمات بوده و يكي از مهمترين هزينه هاي عملياتي اغلب موسسات است وظايف حسابداران در مورد هزينه حقوق و د ستمزد از ساده ترين و درعين حال با اهميت ترين آنها است . محاسبه و پرداخت درست و مناسب حقوق و دستمزد يكي از عوامل موثر در ايجاد رابطه مطلوب بين كاركنان (كارگران ) و كارفرما مي باشد .
كارگر كسي است كه به هر عنوان در مقابل دريافت حق السعي اهم از فرد ،حقوق ، سهم سود و ساير مزايا به درخواست كارفرما كار مي كند و كارفرما كسي است حقيقي يا حقوقي كه كارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دريافت حق السعي كار مي كند .
(‌ماده 2 قانون كار مصوب 29/8/69 مجمع  تشخيص مصلحت نظام )
 مدارك سيستم حقوق و دستمزد كه به درستي تهيه و آساني قابل فهم باشند نيز يكي ديگر از عوامل با اهميت در برقراري رابطه مناسب بين مديريت موسسات ، كاركنان و مقامات قانوني از قبيل  اداره كار ، بيمه ،ماليات و ... است .
تعريف سيستم حقوق و دستمزد :
در موسسات مختلف پرداخت حقوق و دستمزد به هريك از كاركنان مي تواند بر اساس ساعات كار و به صورت دستمزد روزانه يا هفتگي يا ماهانه باشد هنگام پرداخت حقوق ودستمزد اطلاعات مربوط به دريافت هريك از كاركنان ميبايست همراه با ريز محاسبات و مبتني بر مدارك كاركرد وي پردازش و ارائه شود . بنابراين مي توان سيستم حقوق و دستمزد را به صورت زير تعريف نمود.
سيستم حقوق ودستمزد مجموعه از اجزا به هم پيوسته در داخل يك موسسه است كه داده هاي مربوط به سهم نيروي كار در توليد محصولات و يا ارائه خدمات را به صورت اطلاعات حقوق ودستمزد تبديل مي كند . داده هاي مربوط به سهم نيروي كار عبارتند از : نام كارمند ، شمارة‌تأمين ا جتماعي ، ساعات كاركرد ، نرخ و دستمزد ، اضافه كار ، كسورات بيمه ماليات و غيره و...
در حسابداري بهاي تمام شدة هزينة‌ دستمزد و سهم نيروي كار به طور مستقيم و غير مستقيم در توليد محصول مصرف شده است . يكي از عوامل بهاي تمام شده محصول مي باشد .
 تعريف دستمزد :
 دستمزد توليدي عبارت است از وجوهي كه براي كار انجام شده توليدي در يك مدت معين پرداخت و يا تعهد مي گردد . بنابراين كميت وكيفيت نيروي كار و هزينه هاي مربوط به آن از موضوعاتي است كه همواره بايد كنترل و بررسي شود تا با پرداخت حقوق و دستمزد مناسب كيفيت نيروي كار حفظ شود . كنترل حقوق ودستمزد به لحاظ ارتباط و تأثيري است كه اين هزينه ها با توليد و بهاي تمام شده هر واحد محصول دارند .
كاهش و تثبيت بهاي تمام شده از يك طرف با تشويق و ترغيب كارگران به توليد بيشتر و از طرف ديگر با سرپرستي كنترل مداوم آنان امكان پذير است . همچنين با كنترل هزينه هاي دستمزد و اطلاع از جزئيات آن امكان افزايش توليد و كاهش زمان استاندارد انجام كار فراهم مي گردد .
 در اين قسمت به لحاظ ساده تر شدن موضوع به توضيح برخي از اصلاحات مي پردازيم:
دستمزد مستقيم :
 عبارت است از هزينة‌كار انجام شده اي كه مستقيماً به جهت ساخت محصول پرداخت و يا تعهد شود به عبارت ديگر دستمزد كارگراني را كه مستقيماً به ساخت محصول اشتغال دارند .
دستمزد غير مستقيم :
 عبارت است از هزينة نيروي كار انجام شده اي كه مستقيماً به جهت ساخت محصول صرف نشده باشد به عبارت ديگر دستمزد كارگران ، سرپرستارن و كساني كه به تغيير و نگهداري ماشين آلات اشتغال دارند و مستقيماً تأثيري در توليد ندارند دستمزد غير مستقيم مي گويند .
 زمان استاندارد براي انجام كار :
 عبارت است از ميزان كار مورد انتظار از هر كارگر در زمان معين ، زمان استاندارد از طريق زمان سنجي حركات لازم براي توليد و با در نظر گرفتن اوقات استراحت ؛ توقف و تأخيرات احتمالي بدست مي آيد .
 دواير كنترل كنندة حقوق ودستمزد :
 واحدهاي توليدي به منظور كنترل حقوق ودستمزد از دوايري نظير
1)    كارگزيني
2)    برنامه ريزي توليد
3)    زمان سنجي
4)     ثبت اوقات كار
5)     دايرة حقوق و دستمزد و دايرة حسابداري بهاي تمام شده استفاده مي كنند . اين دواير اطلاعات لازم را جمع آوري ، ثبت ، نگهداري و به مديريت واحدهاي ديگر گزارش مي نمايد .
اكنون توضيح مختصري در مورد وظايف هريك از دواير كنترل كنندة حقوق ودستمزد مي پردازيم :
الف) دايرة كارگزيني
افرادي كه براي استخدام وارد مؤسسه اي مي شوند ابتدا بايد در بخش كارگزيني مؤسسه اقدام به انعقاد قرار داد كار نموده و با توافق هايي كه در ارتباط با نحوه و شرايط روزكار و زمان و مدت قرار داد و ساير مواردي كه طبق قانون كار مشخص شده به عنوان يكي از پرسنل موسسه شروع به كار مي نمايد . سپس واحد كارگزيني وظيفه دارد تا با ثبت قرارداد كار با نيروي كار رسماً او را به استخدام موسسه درآورد .
همان طور كه گفته شد وظيفه اين دايره تهيه و تدوين و يا اصلاح دستورالعمل ها، آئين نامة‌استخدامي و فرمول هاي پرسنلي مي باشد به گونه اي كه با قانون ومقررات بيمه و تأمين اجتماعي مطابق باشد . از وظايف ديگر اين دايره امور مربوط به استخدام آموزش ، ترفيعات ، مرخصي ها ، نقل وانتقالات ، اجراي طرح طبقه بندي مشاغل و تعيين شرح و ظايف و برقراري ارتباط با سازمانها و اتحاديه هاي كارگري مي باشد .
ب) دايرة زمان سنجي :
وظيفة اين دايره بررسي و محاسبه استاندارد براي ساخت يك واحد محصول است . زمان استاندارد انجام كار را با توجه به امكانات و شرايط فيزيكي تعيين مي كند ، بدين ترتيب كه ابتدا زمان هر حركت را با بررسي حركات لازم براي توليد اندازه مي گيرند و سپس با جمع مدت حركات زمان استاندارد براي ساخت يك واحد محصول ، در دوايري نظير برنامه ريزي توليد ، حسابداري  حقوق و دستمزد و حسابداري بهاي تمام شده به دلايل كاربرد دارد .
ج) دايرة برنامه ريزي توليد :
 اين دايره قبل از شروع عمليات با استفاده از زمان استاندارد محصول ، برنامه توليد را براي هر سفارش دايره و يا مرحلة توليد مي كند تا ازاين طريق ، امكان مقايسه و كنترل هزينه هاي واقعي دستمزد با بودجة‌ دستمزد ، همچنين مقايسه ساعات كار
 
واقعي با ساعات استاندارد و توليد واقعي با توليد پيش بيني فراهم گردد ضمناً با بررسي برنامه ريزي توليدي انحراف كارايي كارگران كه ممكن است به دلايل مختلف از جمله تأخير ناشي از كمبود اوليه خراب ماشين آلات با تجديد نظر در دستورالعمل هاي اجرايي باشد بررسي مي گردد .
 د) دايره ثبت اوقات كار
وظيفه اين دايره گرد آوري اطلاعات مربوط به اوقات كار انجام شده در مورد هريك از سفارشات ، مراحل توليد و يا محصولات مي باشد اطلاعات مربوط به اوقات كار صرف شده با استفاده از دو كارت ( كارت ساعت و كارت اوقات كار) مشخص ، ثبت و نگهداري مي شود .
    كارت ساعت ( كارت حضور و غياب ):
اين كارت حضور هريك از كاركنان در كارخانه در ساعت شروع و خاتمه كار آنان در هر روز يا هر نوبت كاري همچنين ساعات كاري را نشان مي دهد . در موسسات مختلف براي حضور و  غياب كاركنان از كارتهاي متنوعي استفاده مي شود .
ثبت زمان ورود و خروج كاركنان بر روي اين كارت ها ، برخي به وسية‌ماشين ، ساعت كارت زن وكامپيوتر و برخي ديگر با دست انجام مي شود .
     ب) كارت اوقات كار :
اين كارت نشاندة اوقاتي است كه براي ساخت و تكميل هر سفارش صرف كرده است.
به عبارت ديگر اين كارت حاوي اطلاعاتي در مورد نوع كار انجام شده مي باشد .تكميل كارت هاي ثبت اوقات كار به عوامل متعدد و نوع عمليات بستگي دارد . در موسساتي كه توليد ، به صورت سفارش انجام مي شود كارت اوقات كار، در محاسبه و پرداخت نهايي دستمزد كاركنان ، يا كاركنان از اهميت ويژه اي برخوردار است ولي در موسساتي كه توليد به صورت سفارش انجام نمي شود كارت اوقات كار نيازي نيست اگر هر كارگر روي سفارشات متعددي كار كند بايد زمان شروع و پايان كار برروي هر سفارش به سرپرست اطلاع دهد كه دراين صورت كارت ها به وسيلة‌سرپرست تكميل مي گردد . كارت هاي ثبت اوقات كار ابزار محاسبه و پرداخت پاداش كارگران بر اساس طرح هاي تشويقي است .

دايرة ‌حسابداري حقوق و دستمزد
وظيفه اين دايره تنظيم ليست حقوق ودستمزد و تعيين مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد است همچنين اين دايره بر مبناي اطلاعاتي كه از دواير ديگر دريافت داشته است ، وظيفه طبقه بندي ليست و دستمزد را بر حسب نوع كار ،دواير و مراحل توليد بر عهده دارد .مشاركت حقوق و دستمزد هريك از كاركنان در اين دايره نگهداري مي شود كه مدارك حقوق و دستمزد شامل :
حقوق پايه ، اضافه كاري ، حق نوبت كاري ، پاداش ، مرخصي استحقاقي ، هزينة اوقات تلف شده ، طرح هاي تشويقي ، حقوق و دستمزد ، حق بيمه  و هزينه هاي رفاهي كارگران مي باشد .
 دايرة‌حسابداري پس از آنكه اطلاعات و توافق هاي مربوط به كار نموده و ورود و خروج افراد موسسه ثبت و مدت زمان كار او كه مشخص شده در اختيار دايرة‌حسابداري قرار مي دهد كه معمولاً‌پس از يك ماه كار مي باشد ، اقدام محاسبه مدت كاركرد فرد با توجه به قرارداد كار و محاسبه ساعات اضافه كاري و شرايط قانون كار ، حقوق و دستمزد متعلقه پرسنل مذكور را دكورات قانوني ايشان را تعيين و بعد از آن دريافتي را به كارگر پرداخت ودر دفاتر ثبت مي نمايد .
بررسي هاي دستمزد
پس از آنكه هر گونه تصميمي بتواند در زمينة سياست حقوق و دستمزد  اتخاذ گردد انجام يك بررسي در مورد حقوق دستمزد به منظور ذيل به استانداردهاي پرداخت رد ديگر سازمانها ضرورت دارد .
 بررسي حقوق و دستمزد به منظور وصول يك تعادل و همبستگي پرداخت برون سازماني صورت مي گيرد يعني تعادل بين سطح حقوق و دستمزد يك سازمان و آنچه در سازمان هاي قابل مقايسه وجود دارد براي اين منظور حقوق ها و دستمزدايي را كه به افراد موجود در يك طبقه شغلي مثل مسئول و نگهداري ونصب پرداخت مي شود مي توان از محل آمارهاي منتشره توسطدولت به دست آورد با اين وجود اين آمار ها ممكن است مناسب و قابل اطمينان نباشد زيرا :
الف) امكان اشتغال بيش از اندازه كه در آن حقوق ها ودستمزدهاي پرداختي براي جلب افراد مي تواد بيش از ميانگين ملي باشد .
ب) بيكاري كه در آن حقوق ها و دستمزدهاي پرداختي كمتر از ميانگين ملي است .
 نتايج حاصله از بررسي هاي حقوق و دستمزد بايد با دقت و احتياط تفسير شود زيرا نرخ هاي پرداخت متأثر از عواملي چون كمك هاي جنبي پرداخت هاي تشويقي و امنيت شغلي هستند به هر حال بررسي ها شاخص هايي را به دست مي دهد كه سازمان بدان وسيله بتواند اشكال هاي حقوقي و دستمزد كنوني مشاغل خود را مقايسه كند و در صورت لزوم با انجام تعديل هاي لازم در جهت مسير سياست حقوق و دستمزد قرار گيرد .
براي بيشتر مردم حقوق يا دستمزدشان موضوع حساسي است و لذا در قبال تغيير دلخواه آن مقاومت نشان مي دهد ونسبت به هر گونه اقدامي كه منجر به ارزش گذاري بر شغلشان مي شود بد گمان هستند . بنابراين از پيش توجيه كردن افراد در زمينه آنچه در نظر است درباره تغيير نظام انجام گيرد شايسته است برخي از افراد منجمله نمايندگي كه مورد قبول كاركنان است و نسبت به شغل تحت بررسي آگاهي دارند مشاركت داشته باشند . نظام در قلمرو حقوق و دستمزد طي چندين سا ل به منظور ايجاد وحفظ ساختارهاي پرداختي است كه سازمان براي حصول اهدافش بتواند به كمك آن به جذب ،‌نگهداري ، پرورش وانگيزش كاركنان مورد نيازش با كيفيات مورد نظرش بپردازد .

با توجه به اینکه نرم افزار حقوق و دستمزد ارگس که یکی از زیر سیستم های نرم افزار حسابداری باتیز می باشد به صورت کاملا پارامتریک است بنابراین برای هر نوع شرکتی می تواند مناسب باشد.

مقدمه:

هم چنان که دنیای پیرامون ما در حال تغییر است، دنیای بیزنس نیز پیوسته در حال تحول است. نسل جدید کاربران، کارفرمایان خود را مجبور ساخته اند، که به روش های جدید کسب و کار در دنیای مدرن رو بیاورند. با افزایش روزافزون داده ها، پیشروان عرصه های کسب و کار به منابع اطلاعاتی بیشتری در مقایسه با قبل دسترسی دارند و جهانی سازی بیزنس ها را با فرصت ها و ریسک ها و موقعیت های جدید مواجه کرده است. از آنجاییکه دنیای بیزنس در حال تغییر است، نقش امور مالی نیز در حال تحول است. در طول نیم قرن اخیر، در مسئولیت مدیران مالی تحولات گسترده ای از جمله تعریف استراتژی های تجاری، مدیریت ریسک و چگونگی عملکرد آی تی در مدیریت مالی رخ داده است. در نتیجه میتوان به این نکته اشاره کرد که نقش امور مالی بر تمام حوزه های کسب و کار سایه افکنده است. از این رو فعالان عرصه های مالی جهت مدیریت و رویارویی با چالش های جدید، به استفاده از تکنولوژی های جدید روآورده اند، که آن ها را قادر میسازد در دنیای رقابتی تجارت به موفقیت دست یابند. در مقاله ی پیش رو سعی شده نگاهی به ورود تکنولوژی های جدید به عرصه ی صنعت مالی و تاثیرات آن در آینده ی نرم افزارهای مالی بیاندازیم.
استفاده از هوش مصنوعی Artificial Intelligence

در دنیای مدرن امروز، هوش مصنوعی به تمامی حوزه های کاری نفوذ پیدا کرده است. تقریبا تمامی کمپانی های فعال در عرصه ی تکنولوژی های مالی جهت صرفه جویی در زمان و هزینه ها، شروع به استفاده از هوش مصنوعی کرده اند. بر اساس تحقیقات انجام شده رشد هوش مصنوعی در مارکت جهانی طی ده سال گذشته بسیار چشمگیر بوده است.

استفاده از هوش مصنوعی در صنعت مالی

امروزه بسیاری از امور مالی با استفاده از هوش مصنوعی صورت میگیرد در حالیکه ممکن است آنچنان مورد توجه ما واقع نشود. علیرغم وجود سخت افزارها و نرم افزارهایی که برای بهبود امور مالی ارائه میشوند، هوش مصنوعی همچنان به پیشرفت تکنولوژی های موجود در صنعت مالی و هم چنین ارائه ی راه حل های نوین در مواجه با چالش های کسب و کار کمک کرده است. در ادامه به برخی از مزایای استفاده از هوش مصنوعی در بهینه سازی ارائه ی خدمات مالی اشاره خواهد شد:
ارائه خدمات بهتر به مشتریان

امروزه طریقه ی ارتباط مشتریان با سازمان ها بیشتر از طریق تلفن یا چت آنلاین میباشد و اپراتورهایی که پاسخگوی سوالات مشتریان هستند ممکن است راهکار اشتباه ارایه دهند و یا حتی در پاسخگویی دچار مشکل شوند، همچنین اپراتورها ممکن است در زمان هایی از روز احساس خستگی و ناراحتی کنند و در ارایه سرویس چندان کارآمد نباشند. این در حالیست که گزینه استفاده از هوش مصنوعی در نرم افزارهای مالی می تواند نحوه ی ارایه ی خدمات به مشتریان را بسیار بهبود بخشد.

Chatbot و Robo-Advisor دو تکنولوژی بر پایه هوش مصنوعی می باشند که در جهت تغییر این موقعیت ارائه شده اند.
که  کاربران میتوانند از طریق متن یا سیستم شنیداری با آن ارتباط برقرار کنند.
مزایایی که این برنامه برای کاربران فراهم می آورد:

    قابلیت مطلع کردن کاربران از همه ی تغییرات.
    مدیریت حساب کاربران بنا بر در خواست آنها.
    رسیدگی به شکایات کاربران.
    فراهم آوردن اطلاعات مفید برای کاربران.
    ارائه ی راهکار مناسب.

Chatbot  :این بدان معنی ست که اگر شما یک نرم افزار مالی دارید، بهتر است در مورد تلفیق آن با چت بات مبتنی بر هوش مصنوعی فکر کنید. از آنجاییکه ارایه ی این سرویس اطلاعات بیشتری را در مورد محصولات در اختیار مشتریان قرار میدهد و آن ها را در مورد درصد قابل اطمینان بودن سرویس های ارائه شده مطمئن میسازد، در نتیجه میتوان گفت که استفاده از هوش مصنوعی در نرم افزارهای مالی باعث افزایش سود و رقابت در بازار میشود.
Robo-advisor  : یک نوع از چت بات ها هستند ولی به طور اختصاصی برای فیلدهای مالی خلق شده اند برخلاف چت بات ها که میتوانند در فعالیت های دیگر نیز استفاده شوند.
Robo-advisor نرم افزاری ست که جایگزین مدیریت کارها می شود و تمایلات سرمایه گذاران به ریسک، انتخاب استراتژی، سرمایه گذاری و حتی خرید و فروش مطابق با نرخ انتخابی را ارزیابی میکند.
Robo-advisor ها مشاوران مالی مجازی میباشند که میتوانند کمک مناسبی به بیزنس های مالی و یا حتی بیزنس های مرتبط با سهام ارائه دهد. به علاوه آن ها می توانند به صاحبان مشاغل مشاوره های حرفه ای سرمایه گذاری ارائه دهند که در مقایسه با مشاوران حقیقی از قیمت پایین تری برخوردار است.  از این رو هوش مصنوعی می تواند در سرویس های مالی دگرگونی زیادی ایجاد کند.

robo-advisor
افزایش قابلیت پیش بینی کلاه برداریهای مالی :

چگونه هوش مصنوعی می تواند مشکل تقلب های مالی را حل کند؟ چرا استفاده از هوش مصنوعی  جهت تشخیص تقلب در سیستم های مالی سودمند است؟

    این سیستم هزاران مورد تقلب احتمالی را در حافظه خود جای می دهد که حتی می تواند روش های پنهان تقلب هم تشخیص دهد.
    سیستم های تشخیص تقلب مبتنی بر هوش مصنوعی بیست و چهار ساعته فعال می باشند و به صورت اتوماتیک تقلب ها را تشخیص می دهد.
    این سیستم ها رفتارهای کاربران را تحلیل کرده و زمانیکه عملی از سوی کاربران با رفتار همیشگی آن ها تطابق نداشته باشد میتواند احتمال وقوع تقلب را پیش بینی کند

هوش مصنوعی و پیش بینی کلاه برداری های مالی

در نتیجه بهتر است نرم افزارهای مالی جهت افزایش امنیت مشتریان خود از هوش مصنوعی بهره ببرند. وقتی مشتریان هنگام استفاده از نرم افزار احساس امنیت کنند، اعتماد بیشتری به محصول پیدا کرده و این به معنای موفقیت یک کسب و کار است.
قابلیت ارزیابی ریسک در موارد مربوط به اعطای وام به مشتریان:

قابلیت ارزیابی ریسک از الگوریتمی مشابه با پیش بینی تقلب استفاده میکند. با استفاده از هوش مصنوعی در نرم افزارهای مالی، شرکت ها، بانک ها و سازمان هایی که در اعطای وام فعال هستند می توانند اطلاعات جامعی راجع به مشتریان به دست آورند و از این اطلاعات در جهت ارزیابی ریسک احتمالی در اعطای وام به آن ها استفاده کنند.
یکی از تازه ترین متد های اعطای وام در صنعت مالی استفاده از سرویس های آنلاین وام دهی معروف به p۲p(peer-to-peer) می باشد که افراد را قادر می سازد بدون طی کردن روند های اداری در موسسات به صندوق های اعطای وام و سرمایه گذاران و بیزنس های فعال در این زمینه مرتبط شوند.
 

قابلیت ارزیابی ریسک در موارد مربوط به اعطای وام به مشتریان
قابلیت تشخیص و تایید هویت بصری (visual identification and verification)

تشخیص هویت بصری با استفاده از شبکه های عصبی انجام می شود که به صاحبان بیزنس های اعطای وام و   p۲p در سیستم بانک ها کمک می کند جهت اعطای وام به اشخاص درخواست کننده، هویت مشتریان را تشخیص دهند و مدارک آن ها را تائید کنند. در واقع استفاده از هوش مصنوعی ارائه ی این گونه سرویس های مالی را قابل دسترس تر، سریعتر و مطمعن تر خواهد کرد.
ارائه ی پیشنهادات بیمه ای (Insurance recommendation)

امروزه کمپانی های بیمه شروع به استفاده از هوش مصنوعی در پروسه های خود کرده اند. هوش مصنوعی میتواند در فیلدهای مختلفی از بیمه ی مشاغل (همچون املاک و حمل و نقل که با حجم زیادی از داده سر وکار دارند)، ارزیابی خسارت بعد از تصادفات و یا مانیتور کردن شرایط املاک استفاده شود. میتوان به این نکته اشاره کرد که هوش مصنوعی در متحول کردن صنعت بیمه پتانسیل بالایی دارد زیرا جایگزین کردن انسان با تکنولوژی پروسه های بیمه را تسهیل و تسریع می کند. هوش مصنوعی به مشتریان شرکت های بیمه این امکان را میدهد که بیمه را از یک سرویس پیشگیرانه به یک سرویس جبران خسارت تبدیل کنند و همچنین باعث پیشرفت شرکت های بیمه در ارائه ی خدمات و سرویس ها به مشتریان میشود.
 

تاثیر هوش مصنوعی در بیمه
قابلیت آنالیز پیشرفته ی سرمایه گذاری :(Analysis of investment)

امروزه سرمایه گذاران علاقه ی زیادی به استفاده از سیستم های مبتنی بر هوش مصنوعی دارند زیرا این سیستم ها می توانند اطلاعات مفید و گسترده ای به آن ها ارائه دهند. این اطلاعات نقش مؤثری در آنالیز سرمایه گذاری دارد. هوش مصنوعی و اتوماسیون پروسه ی سرمایه گذاری با حذف مداخله ی انسان و با استفاده از الگوریتم های مشخص مارکت را بررسی کرده و آنالیز جامعی در مورد قیمت ها و موقعیت ها ی سرمایه گذاری به سرمایه گذاران ارائه می دهد. در ادامه به برخی استارت آپ های مبتنی بر هوش مصنوعی اشاره خواهد شد:

    Kabbage

این استارت آپ توسط یکی از بزرگترین کمپانی های فین تک در آمریکا که در حوزه ی اعطای وام فعال است، ارائه شده است. این سرویس به صورت آنلاین برای مشتریان و بیزنس های کوچک وام تهیه می کند و تمام پروسه های مربوط به آن خیلی سریع و از طریق یک وب سایت انجام می شود.

    Kasisto

این کمپانی از هوش مصنوعی در نرم افزارهای بانکی استفاده کرده است و یک چت بات ارائه داده است که به سوالات مشتریان در فرمت فایل صوتی پاسخ میدهد.
استفاده از نوآوری های جدید مالی

مطابق با پیش بینی ها، موج جدیدی از تغییرات تکنولوژی های مالی در سال های آینده در راه است. اکثر این تغییرات ناشی از تغییرات قابل توجه در نحوه ی استفاده مردم از سرویس های مالی است. در واقع این تغییرات از موارد زیر نشأت گرفته:

    نسل آینده ی مشتریان با انتظارات متفاوت از سرویس دهندگان.
    عدم دسترسی بانکداری سنتی به تعداد قابل توجهی از مردم در مناطق غیر شهری که قادر به استفاده از سرویس های مالی نیستند
    ظهور تلفن های هوشمند و تبلت ها

تغییرات ذکر شده در بالا منجر به نوآوری هایی در سیستم های مالی شده است که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره خواهد شد.
- یک نمونه از این نوآوری ها در تکنولوژی های مالی  استفاده از Crypto currency مانند بیت کوین شده است. و چگونگی عملکرد  آنها وجود دارد. یکی از مهمترین شاخصه های crypto currency سؤالات و ابهامات زیادی در مورد ماهیت crypto currency  میباشد.  Block chain ها مبتنی بودن آن بر تکنولوژی ای می باشد که داده های مشترک در شبکه ی جهانی را مدیریت کرده و معاملات را به صورت یک Block chain برای امنیت بالای  نسخه ی الکترونیکی جمع آوری و نگهداری می کند
امروزه استفاده از بیت کوین شهرت و مقبولیت جهانی پیدا کرده و بسیاری از مارکت ها و بیزنس ها را در برگرفته است. بیت کوین سیستمی ست که از طریق آن افراد می توانند پول نقد خود رابه نسخه ی الکترونیکی تبدیل کنند. بیت کوین به صورت رکوردهای الکترونیکی نگهداری می شود و میتواند از طریق میلیون ها کامپیوتر (بلاک چین) توزیع شود. استفاده از بیت کوین مزایای زیادی از جمله افزایش امنیت، کاهش فساد مالی وامکان انتقال سریع پول را فراهم می اورد.
نمونه ای دیگر از نوآوری های مالی استفاده از رابط برنامه نویسی کاربردی میباشد.
  (Application programming interface) API

برای سالهای متمادی برنامه نویسان از  API جهت برقراری ارتباط اجزای مختلف برنامه در یک اپلیکیشن استفاده می کردند اما  در کسب و کار کاربرد متفاوتی دارد و با استفاده از آن میتوان کسب و کارهای مختلف را به صورت اجزای مختلف در اینترنت ارایه داد. یک مثال خوب جهت درک بهتر استفاده از  گوگل مپ می باشد که چگونه به اپلیکیشن ها و وب سایت های دیگر لینک می شود.
سیستم  تشخیص هویت مبتنی بر شبکه های اجتماعی (Know Your Customer)

در سیستم های مالی جدید استفاده از هویت دیجیتال افراد بسیار مرسوم شده است. بسیاری از کسب و کار ها با هدف تأیید هویت کاربران هنگام فعالیت در شبکه های اجتماعی استفاده میکنند. در واقع هویت دیجیتال افراد از طریق بسیاری از فعالیت ها ی آن ها در شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک و لینکدین شکل میگیرد به عنوان مثال کمپانی آلمانی Fidor   سرویس های مالی متناسب با سلیقه ی مشتریان فراهم میاورد.  این سرویس به کاربران اجازه میدهد که فقط با اکانت خود در فیس بوک حساب کاربری باز کنند. مسلما بهره بردن از چنین سیستمی باعث تسریع پروسه و ارایه ی سرویس های بهتر مطابق با سلیقهء کاربران میشود.

جمع بندی:

صنعت مالی و بانکداری در آینده  با تغییرات عمده ای رو به روست و تکنولوژی های جدید صنعت مالی را به گونه ای غیرقابل تصور متحول کرده است. از این رو آمادگی جهت همگام شدن با این تغییرات از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از فعالان صنعت مالی به استفاده از نرم افزارها و تکنولوژی های جدید روی آورده اند چرا که این نرم افزارها مزایای زیادی از جمله صرفه ی اقتصادی بهتر، صرفه جویی در زمان، نیاز کمتر به نیروی کار و رقابت بیشتر را فراهم می آورد. در این مقاله کاربردهای هوش مصنوعی در ارایه سرویس های بهتر به مشتریان، رفتارشناسی کاربران، ارزیابی ریسک در صنعت و تشخیص هویت مورد بحث قرار گرفته است و استفاده از نوآوری های جدید مالی در رشد بیت کوین و API ها را مورد بررسی قرارداده است.
هوش مصنوعی با هدف اتوماسیون کردن فعالیت های تجاری مدیران و صاحبان کسب و کارها فعالیت خود در بخش صنعت را اغاز کرده است و کسب کارهای سنتی را مجبور به استفاده از نوآوری های جدید مالی جهت رقابت با بازار جهانی کرده است.

در کشور ما، برخی سازمانهای دولتی به سمت استفاده از مبنای تعهدی کامل در حسابداری حرکت کرده­ اند. از این رو، به نظر می­رسد که در ایران نیز، همانند دیگر کشورهایی که این مسیر را برگزیده ­اند، بررسی تحلیلی مزایا و معایب این رویکرد ضروری باشد چرا که مبنای مورد استفاده درحسابداری دولتی می تواند بر اطلا‌عات مالی و تصمیمگیری های مبتنی بر این اطلا‌عات تاثیر گذارد و در صورت گزینش آن به عنوان مبنای پیش بینی و بودجه بندی، موجب تغییرات عمده ای در تخصیص منابع شود.
به منظور تحلیل هزینه و منفعت سیستم حسابداری تعهدی کامل، لا‌زم است نخست آن را بشناسیم و سپس تفاوتهای آن با سیستم حسابداری نقدی و دلا‌یل موافقان و مخالفان هر یک از دو سیستم را مورد توجه قرار دهیم.
مبانی حسابداری

مبانی حسابداری، انتخاب زمان شناسایی و ثبت درامدها و هزینه­ها در دفاتر حسابداری است.

انتخاب هر یک از روشهای شناسایی و ثبت درامدها و هزینه ها، نوعی مبنای حسابداری محسوب می­شود که حسب مورد در حسابداری موسسات بازرگانی و موسسات غیرانتفاعی مورد استفاده قرار می­گیرد.
مبنای نقدی (کامل)

حسابداری نقدی، روش حسابداری است که اساس آن بر دریافت و پرداخت وجه نقد استوار است. در این سیستم هرگونه تغییر در وضعیت مالی موسسه، مستلزم مبادله وجه نقد است و درامدها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می­شوند که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می­شوند که وجه آنها به صورت نقد پرداخت گردد.

مبنای تعهدی (کامل)

در مبنای تعهدی کامل، درامدها زمانی، شناسایی و در دفاتر حسابداری منعکس می­گردند که تحصیل می­شوند یا تحقق مییابند. در این مبنا، زمان تحصیل یا تحقق درامد، هنگامی است که درامد به صورت قطعی مشخص می­شود یا بر اثر ادامه خدمات حاصل می­گردد. لذا زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی­گیرد بلکه زمان تحصیل یا تحقق درامد در شناسایی و ثبت درامد اهمیت دارد. همچنین در این مبنا، زمان شناسایی و ثبت هزینه­ها، زمان ایجاد و یا تحقق هزینههاست و زمانی که کالایی تحویل می­گردد یا خدمتی انجام می­شود، معادل بهای تمام شده کالا‌ی تحویلی و یا خدمت انجام یافته، بدهی قابل پرداخت ایجاد می­شود.
در متون درسی، حسابداری به عنوان شناسایی درامدها و هزینه ­ها در دوره­ای توضیح داده می­شود که کسب شده ­اند یا رخ داده­ اند، نه در دوره­ای که دریافت یا پرداخت شده ­اند.

از این رو، تفاوت اصلی میان این دو سیستم حسابداری، زمان شناسایی مبادلات است. ماهیت حسابداری تعهدی، انتقال زمان ثبت مبادلا‌ت و شناسایی هزینه­ها به دوره­ای است که روی داده­اند. هزینه استهلا‌ک دارایی در طول عمر مفید آن با بهای تمام شده خرید یا هزینه­های جایگزینی آن برابر است. به طور مشابه، هزینه­های بازنشستگی (وسایرهزینه­های مربوط به کارمندان) که به عنوان هزینه ثبت شده با وجه نقدی برابر است که در آینده بابت آنها پرداخت می­شود. زمانبندی (و ثبت ارقام حسابداری) تعهدی از ارقام حسابداری نقدی کارامدتر باشدمبادلا‌ت برای تصمیمگیریها و پاسخگویی مدیران حیاتی است.
گزارشهای مالی تعهدی

گزارشگری مالی تعهدی به تهیه صورتهای مالی و گزارشهای سالانه بر مبنای اطلا‌عات تعهدی اشاره دارد. صورتهای مالی بر مبنای تعهدی، اطلاعات حسابداری جامعتری نسبت به اطلاعات حاصل  از سیستم سنتی حسابداری نقدی ارائه می­دهد. صورتهای مالی بر مبنای تعهدی برای یک بخش، شامل صورت عملیات، صورت برنامه، صورت داراییها و بدهیها، صورت جریانهای نقدی، صورت مبادلا‌ت حسابهای مستقل و یادداشتهای همراه و مدارک مربوط به مدیر و حسابرس مستقل است.

اگرچه ادعا می­شود گزارشهای مالی تعهدی برای تصمیمگیریهای اقتصادی و هدفهای پاسخگویی سودمند است، اما در بخش خصوصی نیز دستیابی به این موارد، از طریق ارائه صورتهای مالی تعهدی تردیدآمیز است.

از سوی دیگر، تهیه نسبتهایی که تنها بینشی در مورد هزینه ها و اثربخشی ارائه می­دهند و در بیشتر مواقع برای اندازه­گیری خروجیها و برامدهای محیطی بخش عمومی نامناسبند، ممکن است سودمند نباشد. بیشتر اطلا‌عات تهیه شده از طریق گزارشگری مالی با مبنای تعهدی، نظیر ارزیابی داراییها و حقوق مالکانه، نمی تواند در تصمیمگیری درباره عملکرد، پاسخگویی یا تصمیمهای تامین مالی در بخش دولتی مورد استفاده قرارگیرد. با این حال، مراجعه به ارقام حسابداری تعهدی به عنوان ابزارهایی برای اندازه­گیری و مدیریت مخارج دولت با سرعت در حال گسترش است.
سیستمهای مدیریتی تعهدی

معرفی حسابداری تعهدی در ادارات دولتی برای تغییر فناوری و همچنین فرهنگ موجود در ادارات دولتی الزاماتی به همراه دارد. سرمایه­گذاری در سیستمهای اطلا‌عاتی و استخدام یا تربیت کارکنان با مهارتهای مناسب از جمله این الزامات است. معرفی حسابداری تعهدی الزام دارد که سرمایه­گذاری جدی در سیستمهای اطلا‌عاتی مدیریت به منظور حمایت از نیازهای بودجه­ای و ارتقای رویه­های مدیریتی انجام شود. این امر، تغییری فرهنگی توسط مدیران از طریق درک و پذیرش چگونگی استفاده از اطلا‌عات اضافی و مزایای بالقوه حاصل از آن و تعهد به تغییر را می­طلبد.

برخی تلا‌شهای مورد نیاز در این زمینه عبارتند از: تعدیل سیستمهای اطلا‌عاتی یا اجرای سیستم جدید در ادارات؛ الزام برای آموزش؛ نیاز به کارکنان جدید با مهارتهای مالی و حسابداری، بالا‌ بردن پاسخگویی، کمک به رویه­های مالی و عملکرد مالی بهتر؛ مدیریت بدهی؛ مدیریت موجودی کالا‌؛ و اندازه­گیری بهای تمام شده کامل خدمات که بعضی مزایای بالقوه ایجاد یک سیستم مدیریتی تعهدی هستند.

یک استدلا‌ل برای برگزیدن سیستم مدیریت تعهدی آن است که امکان می­دهد هزینه کامل خدمات یا هزینه­های واقعی محاسبه شود. یک نمونه در این مورد، محاسبه بهای تمام شده ساختمان مدرسه مورد استفاده برای برنامه­های آموزشی است. در سیستم نقدی، کل هزینه های ساخت یا خرید ساختمان به عنوان بخشی از پرداختهای طی سال برای کارها و خدمات صرف شده ثبت می­شود. در این سیستم کاهش ارزش دارایی (یعنی هزینه استهلا‌ک) یا افزایش بهای ساختمان در سالهای بعد، به جز مخارج تکراری برای تعمیر و نگهداری ساختمان ثبت نمی­شود.

در سیستم مدیریت تعهدی، از ادارات دولتی انتظار می رود که ساختمان را به عنوان دارایی ثبت کنند و سپس بخشی از بهای تمام شده آن را به عنوان هزینه سالا‌نه (استهلا‌ک) تخصیص دهند که موجب افزایش بهای خدمات ارائه شده در سال بعد می­شود. همچنین موجب تخصیص بهای تمام شده ساختمان طی عمر مفید آن نیز می­گردد.

این امر به نوبه خود منجر به تمرکز دانش، فناوری و مهارتها نزد حسابداران آموزش دیده می­شود، اما مدیران در رابطه با نشانه­های متضاد ارائه شده توسط دو مجموعه موازی ارقام حسابداری تولید شده، سردرگم می­شوند. تضاد به ویژه زمانی بسیار احساس می­شود که مدیران در برابر بهای خدمات اندازه­گیری شده برمبنای تعهدی پاسخگو باشند و براساس این ارقام تصمیمگیری کنند، اما براساس مبنای نقدی، وجوه نقد دریافت کنند.

 سیستمهای مدیریت تعهدی شامل سیستمهای اطلا‌عات داخلی مورد نیاز برای ایجاد و ثبت اطلا‌عات درباره درامدها، هزینه ها، داراییها و بدهیهاست.
بودجه بندی تعهدی

بودجه بندی تعهدی کامل به این معنی است که بودجه­ها و تخصیص منابع مالی با ارقام حسابداری تعهدی صورت می­گیرد. تفاوت میان رقمهای نقدی و تعهدی می­تواند با اهمیت باشد.

اگر الگوی بودجه تعهدی، برای تخصیص منابع نقدی، انتخاب شود، به نظر می­رسد ناسازه ویژه ای در اندازه­گیری بهای تمام شده برنامه­ها در زمان تورم وجود داشته باشد. در واقع می توان استدلال کرد که از آنجایی که منابع نقدی از سوی جامعه و از طریق مجلس تخصیص می­یابد و برای ارائه خدمات به جامعه در اختیار دولت قرار می-گیرد، بودجه­بندی بر مبنای تعهدی الزامات پاسخگویی را براورده نمی­کند.

اصطلاحاتی همچون «مازاد بودجه» یا «کسری بودجه» نمادهای سیاسی نیرومندی هستند. سیاستمداران اگر از کسری بودجه جلوگیری کنند، یا بودجه را متعادل سازند، ادعای موفقیت می­کنند. در مورد تعریف کسری بودجه میان حسابداران و مدیران اختلا‌ف نظر وجود دارد. ارقام ممکن است نتایج مبادلات نقدی را منعکس کنند اما استقراضها نادیده گرفته شوند. محاسبه کسری یا مازاد بودجه تحت تاثیر  روشی قرار می­گیرد که دولت مخارج سرمایه­ای یا جاری را ثبت می­کند و نیز نوع سیستم حسابداری که با آن گزارشگری می­کند.

به طور سنتی ماموران دولت، بودجه­ها را بر مبنای نقدی تخصیص می­دادند. پیشنهاد شده است که این وضعیت به مبنای تعهدی تغییر کند که هزینه­هایی چون استهلا‌ک یا حقوق معوق کارمندان را در بودجه سالانه در نظر بگیرد. این امر موجب تاکید بر تخصیص منابع بر مبنای ارقام تعهدی به جای تخصیص وجه نقد توسط مجلس می­شود.
دیدگاههای موافق و مخالف

منطق زیربنای تغییرات این است که سیستم حسابداری سنتی تاکید اندکی بر رعایت محدودیتهای خرج کردن و مسئولیت پذیری در برابر جریانهای نقدی و مانده­ها داشت. طرح سنجش عملکرد شامل «خروجیها»، «اثربخشی» و «نتایج» فعالیتهاست و با بررسی تعهدات درازمدت و کل وضعیت مالی، مدیران را مسئول «هزینه یابی کامل» عملیات می­کند. اطلاعات تعهدی برای بررسی دقیق هزینه­یابی کامل، خدمات و شاخص اثربخشی عملکرد برنامه­ریزی شده نگهداری میشوند.این استدلا‌ل اهمیت خاصی برای حامیان این اصلا‌حات داشته است که حسابداری تعهدی دید دقیقتری از خدمات دولت ارائه می­کند. گفته می­شود دولت با استفاده از حسابداری نقدی قادر است خدماتی ارزانتر از بخش خصوصی ارائه کند، زیرا هزینه­های غیرنقدی مانند استهلا‌ک را حذف می­کند. این نظر این واقعیت را نادیده می­گیرد که تفاوت بین ارقام حسابداری برمبنای نقدی و تعهدی فقط زمان است. بنابراین طی زمانی تقریباً طولا‌نی نمی­توان منطقاً انتظار داشت که تفاوت انباشته با اهمیتی میان هزینه­های گزارش شده توسط دو مبنا وجود داشته باشد.
افزون بر موضوعات پیشگفته، باید اذعان کرد که گزینش سیستم حسابداری تعهدی در بخش عمومی به افزایش پاسخگویی دولت به موکلان آن، مدیریت مالی بهتر مدیران خدمات عمومی و قابلیت مقایسه عملکرد مدیریت در حوزههای مختلف منجر می­شود.
واقعیت این است که سیستم حسابداری تعهدی در بیشتر موارد راه حل بهتری برای مسائل مهمی نظیر تخصیص منابع یا هزینه­های مشترک میان برنامه­ها ارائه نمی­کند و ممکن است در واقعیت منجر به ایجاد اطلا‌عات گیج­کننده و نادرست برای استفاده­کنندگان گزارشهای مالی شود.

بنابراین بسیاری از مسائل مربوط به مزایای بالقوه اصلا‌حات سیستم حسابداری تعهدی، حل نشده، باقی مانده است؛ از آن جمله شیوه ارزیابی داراییها در بخش عمومی است. این نظریه  بارها مورد تاکید قرار گرفته است که تعریف ارائه شده از داراییها با توجه به منافع اقتصادی آنها ممکن است برای بسیاری از داراییهای تحت کنترل بخش عمومی مناسب نباشد. برای داراییهایی مانند مجموعه های هنری، ساختمانهای مدارس، موزه­ها، جاده­ها، پلها، کتابخانه­ها، املاک دولتی، پارکها و ساختمانهای دولتی، ارزیابی پولی مناسب نیست.
بسیاری از مسائل مربوط به مزایا و معایب سیستم حسابداری تعهدی هنوز حل نشده باقی مانده است و لا‌زم است در کوشش برای تغییر مبنای حسابداری در بخش عمومی، این مسائل در نظر گرفته شود.

یکی از مواردی که در نرم افزارهای حسابداری حائز اهمیت است ، پشتیبانی نرم افزار حسابداری از سیستم چند ارزی است. برخی از نرم افزارهای حسابداری چند ارزی هستند به این معنی که شما می توانید سندهای حسابداری را که در آنها ثبت می کنید به صورت ارزی ثبت کنید. یعنی هم ریال را وارد کنید و هم دلار و یا یورو.

خیلی از کسب و کارها هستند که برای خرید و فروش و یا هزینه های خود از ارزی غیر از ارز پایه استفاده می کنند. در هر کشوری ارز پایه ، همان ارز رایج آن کشور است. مثلا در ایران ریال ارز پایه به حساب می آید. اگر کسب و کاری در ایران خرید خارجی داشته باشد آنگاه باید خرید خود و برخی از هزینه های مربوط به خرید را با ارزی غیر از ریال انجام دهد. این کسب و کار برای ثبت عملیات مالی خود باید از نرم افزار حسابداری استفاده کند که دارای قابلیت ثبت اطلاعات به صورت چند ارزی باشد.

یعنی علاوه بر ثبت اطلاعات به صورت ریال معادل ارزی آنرا نیز در نرم افزار وارد نماید تا بتواند بعدا با استفاده از سند تسعیر ارز میزان سود یا زیان خود را که بر اثر نوسانات نرخ ارز ایجاد شده است محاسبه نماید.

در بازار ایران نرم افزارهای حسابداری زیادی هستند که امکان ثبت اطلاعات حسابداری به صورت چند ارزی را دارا می باشند. یکی از نرم افزارهایی که این قابلیت را دارا می باشد ، نرم افزار حسابداری باتیز محصول شرکت داده پردازان ارگس می باشد.

این نرم افزار که به صورت ۶ سطحی می باشد می تواند مورد استفاده خیلی از کسب و کارهای بازرگانی ، صنعتی و پیمانکاری قرار گیرد.

این نرم افزار همچنین قابلیت ثبت اسناد به صورت ارزی را دارا می باشد و دارای فاکتور خرید و فروش ارزی نیز می باشد. در این نرم افزار می توان انواع ارز را تعریف نمود و نرخ ارز را در تاریخ های مختلف وارد کرد و در اسناد حسابداری از آنها استفاده کرد.

تا کنون ارزهای مجازی یا همان ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین و ... هنوز به عنوان پول در کشورهای مختلف دنیا به رسمیت شناخته نشده اند. در بخش خصوصی با دعوت از کارشناسان بین المللی در مورد ارزهای مجازی بررسی های انجام شده است که نشان می دهد  تنها یک کشور در تلاش برای شناسایی ارزهای مجازی به عنوان پول است و ۹۹ درصد کشورهای جهان هنوز بیت کوین و دیگر ارزهای مجازی را به عنوان پول به رسمیت نمی شناسند و سیستم بلاک چین را نمی پذیرند.

نرم افزار حسابداری باتیز نرم افزاری 6 سطحی است که برای شرکت های بزرگ بازرگانی و تولیدی مورد استفاده قرار می گیرد.

به گزارش گروه حسابداری ارگس ، یکی از دلایل عدم شناسایی ارزهای دیجیتال به عنوان پول مغایرت رواج استفاده از آن ها در جامعه جهانی با قانون پولشویی است.

طبق قانون پولشویی نقل و انتقال وجوه مختلف ثبت می شود تا بستر ایجاد فساد کاهش پیدا کند و پولی برای معاملات مشکوک از جمله مواد مخدر یا حمایت از تروریسم جا به جا نشود اما استفاده از ارزهای مجازی برای خرید کالا و خدمات در کشورهای مختلف نقض این قانون است. بیشتر کشورها به همین دلیل با رواج ارزهای مجازی مخالفت کردند و بانک مرکزی ایران هم این ارزها را به رسمیت نمی شناسد.

به تازگی خبری در ارتباط با طرح به رسمیت شناختن ارز مجازی به عنوان پول در نروژ مطرح شده است و  شاید نروژ به عنوان اولین کشور دنیا این ارز را به عنوان یک واحدپولی به رسمیت بشناسد. در دیگر کشورهای اروپا و ایالات متحده آمریکا ارز مجازی به رسمیت شناخته نشده است هرچند پیش بینی ها می گوید که در آینده ای دور اسکناس حذف خواهد شد و این ارزهای مجازی است که در نقل وانتقال ها به کار خواهد آمد.

در واقع در آینده دیگر اسکناسی در جیب ندارید که آن را لمس کنید بلکه در یک دفتر مجازی ارزهایی دارید که می توانید با آن کالا و خدمات بخرید یا آن را به هر جای دیگر دنیا که خواستید منتقل کنید. باید دید که ثبت و اصلاح سند حسابداری در این گونه مواقع به چه صورت خواهد بود زیرا اگر ارزهای مجازی گسترش پیدا کنند همه نرم افزارهای حسابداری باید سیستم چند ارزی را پشتیبانی کنند. در آینده نزدیک اما به نظر نمی رسد کشورها در ارتباط با به رسمیت شناختن پول مجازی به توافق همگانی برسند چرا که باید از نظر قانونی هم در این باره به وضعیت جدیدی رسید.

نرم افزار حسابداری باتیز در حال حاضر امکان ثبت ارزهای خارجی را در سیستم دارد به همین دلیل می تواند ارزهای مجازی را نیز پشتیبانی کند.

نکته مهم در ارزهای مجازی ، سرعت زیاد تغییر ارزش آنهاست. در یک شبانه روز ناگهان قیمت آنها دو برابر یا نصف می شود.

شکی نیست که فناوری اطلاعات تغییرات شگرفی در جهان مدرن امروزی ایجاد کرده است و همه افراد با هر سطح سواد و شغلی این امر را باور داشته و به آن اعتراف می کنند. با نگاهی به پیرامون خود، چه در محیط کار و چه در منزل، درمی‌یابیم که چه تحولات شگرفی در سبک کار و زندگی ما نسبت به همین ده سال گذشته روی داده است.

با خودم که فکر می کنم ، یادم می اید که بیست یا سی سال پیش با جه وسایلی به مسافرت می رفتیم و با چه وسایلی با هم ارتباط برقرار می کردیم. حتی در منزل خیلی از افراد تلفن وجود نداشت و برای تلفن زدن مجبور بودیم که به تلفن های عمومی برویم.

تجربه نشان می‌دهد که با وقوع تغییرات عظیم در فناوری، اکثر مردم  نخست در مقابل آن تغییرات از خود مقاومت نشان می‌دهند. ولی بعد از مدتی با آن انس گرفته و بعد از کمی به آن عادت کرده و دیگر نمی توانند بدون آن تغییرات و تکنولوژی های جدید زندگی کنند.

در چند دهه اخیر، نرم افزارها تغییرات بسیار زیادی داشته اند و کسب و کارها هم نیازهای جدیدی پیدا کرده اند. در گذشته یک نرم افزار حسابداری تحت داس داشتیم که امکانات خیلی کمی داشت. مثلا در حد تعریف کدینگ حسابداری و سپس ثبت سند حسابداری و در نهایت گزارشات مالی .

برای آن موقع این نرم افزار هم خیلی بود. یعنی خیلی از کسب و کارها با وجود همین نرم افزار ساده تحت داس هم خیلی می توانستند از نیازهای خود را پاسخگو باشند. به جای نوشتن دفاتر حساب گوناگون و محاسبات دستی فراوان که اکثرا با اشتباهاتی هم همراه بود ، با زدن یک دکمه همه گزارشات چاپ می شدند و آماده برای ارائه به مدیریت و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات مالی و حسابداری.

کم کم این نرم افزارها در طول سالیان متمادی تکمیل تر شدند و نرم افزارهای با قابلیت های بیشتر به بازار آمدند و همین امر باعث افزایش سرعت و دقت در حساب و کتاب کسب و کارها شد. این امر خود به خود باعث توسعه کسب و کارها شد.

نرم افزارهایی به بازار ارائه شد که در آنها گزارشات تحلیلی ارائه می شد و وضعیت فروش و مالی و مشتریان و ... یک کسب و کار را در چند ثانیه گزارش می داد. این امر باعث شد که کسب و کارها بتوانند با خیال راحتتری به توسعه کسب و کار خود فکر کنند و بر روی آن تمرکز نمایند.

یکی از نرم افزارهایی که به توسعه کسب و کار کمک می کند نرم افزار حسابداری یکپارچه است که بسیاری از کارها را به صورت اتوماتیک انجام می دهد. بواسطه کنترل های داخلی که دارد از بروز خیلی از اشتباهات جلوگیری می کند و گزارشات متنوع آن می تواند براحتی پاسخگوی خیلی از نیازهای کسب و کارها شود. مثلا با یک نگاه به نرم افزار حسابداری یکپارچه می توان از میزان موجودی مواد و کالا در انبار مطلع شد و مشخص نمود که کدام کالا در انبار کم است و نیاز به سفارش دارد و یا کدام کالا راکد است و گردش ندارد و باید برای فروش آن فکر نمود.

نرم افزار دیگری که برای توسعه کسب و کارها بسیار مهم است نرم افزار اتوماسیون اداری است. نرم افزار اتوماسیون اداری باعث افزایش سرعت در گردش کارها در سازمان می شود. افزایش سرعت گردش کارها در سازمان باعث افزایش بهره وری و افزایش ساعت مفید کار در سازمان شده و مشتریان بیشتری را می توان پاسخ داد.

نرم افزار حسابداری و نرم افزار اتوماسیون اداری دو نمونه از نرم افزارهایی است که می تواند به توسعه کسب و کارها کمک کند. نرم افزارهای محاسباتی دیگری هم وجود دارند که استفاده از آنها می تواند سرعت اجرای کارها را بالا برده و به توسعه کسب و کار کمک کند.

در این بین اطلاعات حسابداری که در نرم افزار حسابداری یکپارچه ثبت می شود از جمله مواردی است که موجب ایجاد و توسعه شفافیت و افشا در بازار سرمایه می‌شود. بر اساس اصول حسابداری ، روش گزارشگری رایج و غالب در حسابداری رویکرد بهای‌ تمام‌ شده تاریخی است که با تحولات حال حاضر و پیچیدگی‌های بازار مالی و توسعه ابزارهای مالی مورد بازنگری و کنکاش در ادبیات حسابداری قرار گرفته است.

از طرف دیگر حسابداری ارزش منصفانه، رویکرد نوین گزارشگری مالی است که مطابق با آن سازمان‌های مالی و غیرمالی می‌توانند برای اندازه‌گیری و گزارشگری ارزش دارایی و بدهی مالی یا ابزارهای مالی از آن استفاده کرده و اطلاعات مربوطی از وضعیت دارایی و بدهی مالی خود را در قالب صورت‌های مالی منتشر کند.

در ایران نیز کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، بر اساس استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و با تشکیل جلسات متعدد، پیش‌نویس استاندارد «ابزارهای مالی: افشا» را در آبان ۱۳۹۶ به‌ منظور شناسایی ارزش منصفانه ابزارهای مالی تدوین و منتشر کرده  است.

بررسی فرآیند ارائه و استفاده از رویکرد ارزش منصفانه طی سال‌هایی که از ارائه استانداردهای مرتبط به آن در سطح بین‌المللی و در ایران گذشته است، همواره این سوال را در ذهن محققان و قانون‌گذاران ایجاد کرده که آیا رویکرد حسابداری ارزش منصفانه در تقابل با رویکرد بهای‌ تمام ‌شده تاریخی است؟ آیا برتری در یکی از این دو رویکرد در مقایسه با رویکرد دیگر وجود دارد؟ مزایا و معایب تاکید بر هر یک از رویکردها به خصوص رویکرد حسابداری ارزش منصفانه برای موسسات مالی و اعتباری همچون بانک‌ها چیست؟

پاسخ به این سوالات از حوصله این یادداشت خارج است؛ اما نکته قابل توجه آن است که تسهیلات بانکی به‌ عنوان مهمترین دارایی مالی بانک‌ها از این استاندارد اثر می‌پذیرد و این سوال مطرح است که واکنش بانک‌ها و در راس آنها بانک مرکزی به انتشار این استاندارد چیست؟

به خصوص آنکه این استاندارد در حال حاضر پیش‌نویسی برای دریافت نظرات موافق و مخالف است و بانک مرکزی و بانک‌ها از مهمترین ذی‌نفعان این استاندارد هستند. نکته قابل توجه آن است که نتایج تحقیقات در حوزه بکارگیری ارزش منصفانه در بانک‌ها نشان می‌دهد که معمولا استانداردگذاران و سرمایه‌گذاران، از موافقان استفاده از ارزش منصفانه هستند و این در حالی است که بانکداران و سایر گروه‌های ذی‌نفع بانکی با آن مخالف هستند.

مبتنی بر نتایج تحقیقات، مدیران و سایر گروه‌های ذی‌نفع بانک بر این باور هستند که اطلاعات ارزش منصفانه غیرواقعی است و عموما مقدار آن از ابتدا با هدف شناسایی و تعیین مقررات سرمایه و اثرگذاری بر وضعیت اقتصادی بانک و نه افشا و گزارش آن در قالب صورت‌های مالی، شناسایی و اندازه‌گیری می‌شود.

همچنین آنها بر این باور بودند که شناسایی دارایی و بدهی مالی بانک و برآورد ارزش منصفانه آن در شرایطی که بازاری برای این نوع از ابزارهای مالی وجود ندارد، امکان‌پذیر نیست. طی این‌ سال‌ها مدیران بانک‌ها و حسابرسان بیان کردند که رقم سود تحت ارزش منصفانه برای دارایی و بدهی مالی قابل ‌اتکا و قابل ‌اعتماد نیست؛ زیرا افزایش نوسان سود بانک ناشی از استفاده از رویکرد ارزش منصفانه نباید از نوسان اقتصادی وضعیت عملیاتی بانک، عدم تخصیص کارای سرمایه و افزایش هزینه‌های سرمایه بانک اثر پذیرد.

علاوه بر آن، قابل اتکا بودن ارزش ارائه شده همواره از مهمترین چالش‌های برآورد و محاسبه ارزش منصفانه ابزارهای مالی بوده است. این نگرانی به خصوص برای تسهیلات که بازار فعالی برای آنها وجود ندارد، بیشتر است و ضرورت دارد بانک مرکزی به ‌عنوان نهاد نظارتی و قانونی بانک‌ها به بررسی همه ابعاد استاندارد و ارائه نظرات کارشناسی در این حوزه پرداخته و پیشنهادات کاربردی خود را به سازمان حسابرسی تقدیم کند.